Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1991, Page 106

104
MÚLAÞING
„So hafa sagt mier dandismenn i Austfidrdum fra Jardabytingum
Biskups 0gmundar.
fyrst atte Skalhollts kirkia Papey og feck hann hana Loffte Eyolfs-
syne fyrir xxc í Borgarhpfn. hv0r xxc 0gmundur biskup feck Asgrijme
Asgrijmssyne fyrir halfft Horn. effter þad sellde 0gmundur Biskup
Loffte Eyolfssyne Jprdene Eigelstade i Vallanesþingá sem domkyrkian
átte. og Gudrun Finnbogadotter gaf med sier i profventu i Skalhollt.
enn Lofftur gaf þar fyrir xxc i Vijdevpllum ytrum i Fliotsdal. enn hvad
domkyrkian hefur þar fyrir feingid. vita menn ecke.
Berunes átte og Domkyrkian ad g0mlu. Þad selldi Biskup
0gmundur Hannes lausakaunnu enn Hannes gaf þar fyrir Kolmula
xijc jdrd. og þar til áklæde ofed med gullþræde. enn Skriduklaustur
helldur nu Kolmula. þvi 0gmundur Biskup sellde hana Þorvarde prior
fyrer xxc i Borgarhpfn og þar til viij malnytu kugijllde. enn þennann
xxc part i Borgarhpfn. helldur nu Þickvabæarklaustur. enn Skálhollts
kirkia hefur ecke par.“
Þegar hér er komið lítur út fyrir að fjórðungur Borgarhafnar sé í
bændaeign, væntanlega í eigu niðja Ásgríms Ásgrímssonar, 40
hundruð eru í eigu Skriðuklausturs og 20 hundruð í eigu Þykkvabæjar-
klausturs, en Skálholtskirkja hefur ekki par eins og fyrr sagði.
Um 1570 setur Gísli biskup Jónsson Borgarhafnarkirkju máldaga59.
Þar segir: „Hálfkirkian i Borgarhöfn á x kugillde. Item suo mikid i
heimalandi sem prestskylld heyrer. Thar skal vera Byskupsgisting.
Item i kirkiunne ein messuklæde og klucka litel.“
Eins og vikið hefur verið að hér fyrr, þá var geysimikið útræði frá
Borgarhöfn, nánar tiltekið úr Hálsahöfn. Ef fallist er á þá tilgátu mína
að Hákarla-Bjarni hafi átt a.m.k. þrjá fjórðu úr Borgarhöfn, þá fæst
allgóð skýring á þeim mikla auði sem hann lagði til bús þegar hann
fékk dóttur Margrétar Vigfúsdóttur fyrir konu. Og vel gat hann náð
því að fá 100 hákarla yfir vertíðina, hafi hann róið úr Hálsahöfn.
Senn var komið að því að til viðar hnigi sól Borgarhafnar sem
útgerðarstaðar. í biskupaannálum Jóns Egilssonar segir60:
„Anno 1573 varð það hið mesta manntjón undir Hálsum í Horna-
firði góuþrælinn [þ.e. 9. mars] drukknuðu Liij [53] menn, en af komst
sá hinn fjórtándi einn? Þar voru eptir xv ekkjur þær ekkert hæli áttu og
engan að utan guð einn.“
Þótt þjóðsagan vilji kenna þessu hörmulega slysi það að sjósókn
lagðist af frá Hálsahöfn, þá er sú skýring líklegri, sem dr. Sigurður
setur fram í greinaflokki sínum, en hann segir61: