Jökull - 01.12.1959, Blaðsíða 51

trúlegt, að jökullinn liafi þynnzt 6—10 m (á
síðasta ári) eftir klettahjöllunum að dæma, sem
komið hafa upp á báða vegu. Jökullinn var
sléttur og lítið sprunginn. Þó voru þrjár lang-
rásir í honum, líklega að mestu vatnsfarvegir.
Þá var dálítið sprungustykki uppi i kvosinni
undir brúninni að norðvestan.----Nú er kom-
inn nokkur halli framan við jökulinn, þar sem
áin fellur fram. Jökulportið við ána var fallið
saman, svo að ég gat ekki komizt inn í það.
Þá er það Skjaldfönnin. Hana tók upp 25.
júlí. Það síðasta fór úr Traðarlæksbakkanum.
Allur snjór fór hér úr brúnum i ágúst nema í
Höggunum; þar fór það síðasta í kringum 20.
sept. Alveg óvenjulega lítill snjór hér á fjall-
inu í haust, og Hraunin hér fram af fjallinu og
dalnum hafa aukizt töluvert í sumar.
Kviárjökull. Lónið við miðjan jökul virðist
hafa stækkað og jökullinn á floti. Var mæling
þar álitin þýðingarlaus. Sum stærstu jökulkerin
(entonnoirs) niunu hafa horfið í sprungur ná-
lægt lóninu. Virðast og allmörg þeirra hafa
máðst talsvert á síðustu árum, línur ávalari og
brúnirnar ekki eins skarpar og áður. Þó sjást
þau enn mjög skýr sums staðar, t. d. eitt, óvana-
lega djúpt, með skörpum brúnum sums staðar,
en botn flatur. Dýpið mældist 14.5 m og þver-
mál að ofan 30 m. (Úr bréfi frá Flosa Björns-
syni).
Hrútárjökull. I vor (1959) fannst hellir mikill
eða göng í Hrútárjökli (grjótborna jöklinum við
Múla). Mældist lengdin 257 m, en nokkuð
krókótt. Möl og grjót var í botni, en þó sást
jökull í botninum á einum stað framarlega og
hefur líklega verið annars staðar undir mölinni.
(Sjá sérstaka grein á bls. 30 eftir Flosa Björns-
son).
Jökulsárlón er að venju mjög fullt af jökum
neðan til, mun enn vera að stækka inn eftir
(austur).
„Stemmulón“. Haustið 1958 voru komin
nokkur lón meðfram jöklinum á milli Jökulsár
og Stemmu. Að vísu voru þau ekki stór, en nú
eru þau lón öll horfin, liafa grafið sér farveg
vestur í Jökulsárlón, og er sá farvegur nokkuð
djúpur vestan til, en lítið vatnsrennsli í hon-
um. Enn er þó allbreitt haft vestan við Stemmu,
sem þessi farvegur hefur ekki myndazt í. En
fari svo, að farvegurinn haldi áfram að grafast
austur, getur Stemma hlaupið vestur í Jökulsá
meðfram jöklinum. (Úr bréfi Þorsteins Guð-
mundssonar á Reynivöllum 10. des. 1959).
Súla og Skeiðará. Hannes á Núpsstað skrifar
22. nóv. 1959: „Nú er Súla sem sagt þurr og
minnkaði einkennilega fljótt, í samanburði við
önnur vötn, eftir jafnmiklar rigningar. Eg hef
meir en grun um, að hún hafi tekið fyrir að
falla austur í Skeiðará, enda er gert úr, að hún
hafi verið óvenjumikil í haust. — Eg varð þess
var sum árin, að þær uxu á víxl; er önnur
minnkaði, þá óx hin, en það var ekki nema
einstöku ár og helzt fyrir hlaup, því að þetta
er raunverulega ein og sama áin. —
Ragnar Stefánsson í Skaftafelli, sem hefur um
mörg ár mælt breytingar á austanverðum Skeið-
arárjökli og Morsárjökli, segir í bréfi ds. 20. nóv.:
„I Skeiðará hefur verið sérstaklega mikið vatn.
Frá síðari hluta júlí og fram í október hefur
aldrei verið eins mikið í henni, síðan ég fór að
virða hana fyrir mér. Gamlir menn töldu hér,
beggja megin sands, að Súla og Skeiðará flyttu
sig til undir jökli, þannig að stundum falli úr
Skeiðará í Súlu og stundum fari Súla í Skeiðará.
-------Annars var þetta svo óvenjumikið vatn,
að ég var lielzt að gera mér þá hugmynd, að
það kynni að stafa af hægum jarðhita undir
jöklinum, einkum af því að vatnið var dökkt,
næstum eins og hlaupvatn.“
Fjallamenn
Á undanförnum 30 árum liafa verið gerðar
árlega mœlingar á lengd allmargra skriðjökla
hér á landi. Þetta verk hefði verið óframkvœm-
anlegt, ef ekki hefði notið við velvilja og fórn-
fýsi margra manna, sem eiga heima i grennd
við jöklana. Lengst af hafa þeir tekið á sig
timatöf og erfiði fyrir enga eða sáralitla þókn-
un. Mœlingarnar eru allajafna framkvœmdar
um mánaðamólin sept.-okt., en ekki er u.nnt að
fastbinda mœlingatímann, m. a. af því að
sums staðar er ómögulegt að komast á mœlinga-
staðina, fyrr en sumarvatn er ur ám eða jafn-
vel komið frost i aura við jökulsporðana, þvi að
þar getur verið kafhlaup að sumrinu.
I bálkinum Fjallamenn mun JÖKTJLL fram-
vegis minnast stuttlega nokkurra þeirra manna,
sem á ofangreindan hátt hafa unnið jöklarann-
sóknum hérlendis mikið gagn.
SKARPHÉÐINN GÍSLASON er fœddur að
Vagnsstöðum í Suðursveit 18. jan. 1895 og hefur
49