Þjóðmál - 01.12.2008, Blaðsíða 42

40 Þjóðmál VETUR 2008
allt frá því stjórnarskráin var sett og hún fengið
viðurkenningu í settum lögum eða venju, ætti
sú valdheimild að standa . Sama sé að segja um
réttindi og frelsi sem menn telji að njóta eigi
verndar; hafi þau ekki gert það í sögulegum
skilningi verði ekki fallist á kröfur um slíkt . Vilji
menn veita þess háttar réttindum vernd þurfi
að breyta stjórnarskránni eða auka við hana .
II
Scalia hafnar kenningum þeirra sem halda fram svonefndum „lifandi“ eða „fram-
sæknum“ skýringum á stjórnarskránni . Í þeim
felst það viðhorf að dómstólum sé heimilt að
telja efni stjórnarskrárinnar breytast frá einum
tíma til annars í því skyni að uppfylltar verði
kröfur tíðarandans, eins og meirihluti manna
á hverjum tíma skynjar þær . Með slíkum
skýringum telur hann dómstóla taka sér
vald sem þeir hafi ekki . Stjórnarskrá sé ætlað
að veita borgurum vernd gegn misbeitingu
opinbers valds, þar á meðal af hálfu þeirra sem
fara með meirihlutavald á hverjum tíma . Það
sé andstætt þessum tilgangi hennar að telja
að dómstólar megi breyta merkingu ákvæða
stjórnarskrárinnar eftir því hvernig vindar
blási . Með því að beita slíkum aðferðum í
dómsýslunni séu menn í raun og veru að
vinna á þeirri vernd sem í stjórnarskránni
felist, því þar séu borgarar einmitt verndaðir
gegn ríkjandi meirihluta hvers tíma . Það sé
líka hlutverk lýðræðislega kjörinna fulltrúa en
ekki æviskipaðra dómara að breyta gildandi
reglum . Til þess hafi þeir ekki umboð . Í
reynd sé starfsemi þessara „aktífu“ dómara
andlýðræðisleg, því þeir þurfi ekki að standa
þjóðinni nein reikningsskil á meðferð sinni á
því valdi sem þeir hafi tekið sér með þessum
hætti . Hann hefur oft í atkvæðum sínum
í dómsmálunum skrifað hvassa gagnrýni á
starfsystkini sín við réttinn af því tilefni að þau
hafi tekið sér slíkt vald .
Scalia bendir á að mönnum sé ætlað að
hlýða lagareglunum . Hlutverk almennra
laga reglna, sem breytist ekki nema þeim sé
breytt af réttum aðila og birtar almenningi
áður en þær öðlist gildi, sé meðal annars að
gera mönnum kleift að sjá fyrir réttarverkanir
hátt semi sinnar, ekki síst að geta áttað sig á
því fyrirfram hvaða háttsemi sé þeim heimil .
Þetta sé nauðsynlegt til að tryggja réttaröryggi
manna . Almennar reglur séu líka til þess fallnar
að tryggja jafnræði borgara gagnvart lögum .
Þeir þurfi þá ekki að treysta á að hagsmunir
þeirra falli í kramið hjá sitjandi dómurum
hvers tíma eða falli að almenningsáliti á þeim
tíma sem á reynir .
Meðal þess sem Scalia hefur lagt áherslu á
er að dómstólum beri að virða meginreglur
stjórnarskrár um skiptingu valds milli
handhafa framkvæmdarvalds, löggjafarvalds
og dómsvalds . Þá telur hann reglur um
skiptingu valds milli ríkja í Bandaríkjunum
og alríkisstjórnarinnar einnig skipta miklu
máli . Hann segir einfaldlega að sérhver hand-
hafi opinbers valds fari með það vald sem
stjórn arskráin ætli honum, hvorki meira né
minna . Hann telur þessa valdskiptingu jafnvel
þýð ingarmeiri fyrir vernd einstaklingsbund-
inna réttinda heldur en ákvæðin í þeim kafla
stjórnarskrárinnar sem verndar mannréttindi
(Bill of Rights) .
Segja má að hugmyndir Scalia um túlk un
laganna og verkaskiptingu stofnana þjóð-
félagsins einkennist mjög af meginreglunni um
lýðræði . Hann bendir á að ekki sé þörf á rit aðri
stjórnarskrá, með sérstakri vernd fyrir tiltekin
réttindi, til að tryggja framgang ríkjandi gilda
í þjóðfélaginu . Almennar kosningar sjái um
það . Stjórnarskránni sé þvert á móti ætlað það
hlutverk að vernda sérstök gildi fyrir tilfallandi
viðhorfum meirihluta manna á hverjum tíma .
Sú starfsemi dómstóla, sem ekki þurfi að
standa almenningi reikningsskil gjörða sinna
eins og löggjafinn þurfi að gera, að auka nýjum
réttindum við í stjórnarskrána, feli það í sér að
lýðræðislegur meirihluti hvers tíma geti ekki
lengur ráðið skipan mála á viðkomandi sviði .
Vilji menn afla réttindum slíkrar verndar verði
þeir að fara þá leið sem stjórnskipunin gerir
ráð fyrir og breyta stjórnarskránni .