Þjóðmál - 01.12.2008, Blaðsíða 92

90 Þjóðmál VETUR 2008
valdið vonbrigðum hve hægt sú þróun hefur
gengið .
Í þriðja hlutanum, Innviðir vetnissamfélagsins,
er lýst viðleitni víða um heim til að nýta vetni
sem orkubera . Fjallað er um örugga meðferð
vetnis, þróun hagkvæmra dreifikerfa og geymslu-
mannvirkja fyrir það og vetnisöryggi .
Í fjórða hlutanum, Umhverfis jörðina í átján
stökk um, er lýst viðleitni manna í einstökum
lönd um víða um heim til að ryðja vetninu braut
sem orkubera . Þetta er lengsti kafli bókarinnar,
rúmar hundrað blaðsíður . Höfundur hefur
ferðast víða um heim í því skyni að kynna sér
stöðu vetnismála í einstökum löndum . Það er
aðdá unarvert hve mikið hann hefur komist
yfir á ferðum sínum í þessu skyni . Fram kemur
að hann hefur fyrst og fremst haft samskipti
við háskólasamfélög í einstökum löndum eins
og eðlilegt má telja . Þó vekur það athygli að í
frásögn sinni af vetnismálum í Bandaríkjunum
minnist hann hvergi á þarlent verkefni, sem
raunar er samvinnuverkefni Bandaríkjamanna
við fyrirtæki í mörgum löndum, þar á meðal í
Kína, sem óðfluga stefnir í að verða það land
sem notar mesta orku allra landa . Þetta verkefni,
sem gengur undir heitinu FutureGen, þ .e . future
generation, raforkuvinnsla í framtíðinni, miðar
að því að eftir fáeina áratugi berist öll orka
end an legum notendum í aðeins tvennskonar
formi, sem raforka og vetni og að raforkan verði
framleidd með vetni, annaðhvort í hefð bundnum
varmaflsstöðvum sem brenna vetni, eða í
efnarafölum . Hvorki vetni né raforku fylgir losun
koltvísýrings hjá endanlegum orku notendum .
Vetnið yrði framleitt úr vatni með orku úr kolum
þar sem koltvísýringurinn sem fylgir framleiðslu
þess er varanlega bundinn í jarðlögum í stað þess
að vera sleppt út í and rúmsloftið . Ef þetta verkefni
tekst eins og að er stefnt táknar það byltingu í
loftslagsmálum auk þess sem það tryggir vetninu
endanlega yfirburðastöðu sem orkuberi .
Því vekur það athygli að hvergi er minnst á
þetta verkefni í bók sem þessari sem er einskon ar
trúboðsbók fyrir vetni .
Um FutureGen verkefnið má fræðast nánar á
www .futuregenalliance .com . Um það skrifaði
Arnþór Helgason athyglisverða grein í Morgun-
blaðinu 4 . maí á þessu ári .
Síðasti hluti bókarinnar, Ferðalok, er stuttur,
aðeins rúmar tvær blaðsíður . Þar bendir
höfundur réttilega á að verðlag á eldsneyti úr
jörðu hafi hingað til ekki tekið með kostnað
mannkynsins af gróðurhúsaáhrifunum sem
fylgja brennslu þess . Eldsneyti úr jörðu hafi af
þeim sökum haft verðforskot á ýmsar tegundir
endurnýjanlegrar orku sem gert hafi þeim erfitt
að ná þeirri markaðshlutdeild sem þær hefðu náð
ef umhverfiskostnaðurinn hefði verið reiknað-
ur með í eldsneytisverðið . Það hljóti að verða
gert í framtíðinni og hlutur þessara orkulinda í
orkubúskap mannkynsins þar með vaxa .
Þetta er rétt, en skiptir líklega ekki sköpum .
Eldsneyti úr jörðu stendur nú undir 80% af
orkunotkun mannkynsins . Í iðnríkjum nú-
tímans búa 25% jarðarbúa en 62% þegar Kína
og Indland hafa iðnvæðst . Bæði löndin eru
mjög rík af kolum og Kína er nú þegar orðið
mesta kolaframleiðsluland veraldar með tvö falda
kolaframleiðslu á við Bandaríkin sem koma
næst . Það eru því nánast engar líkur á að hlut-
deild eldsneytis úr jörðu í orkubúskap mann-
kynsins rýrni í fyrirsjánlegri framtíð .
Höfundur talar um afkolun, þ .e . dvínandi
hlut kola og kolvetna í orkubúskap mann kyns-
ins . Hún er að mínu mati mjög ósennileg, ef
ekki óhugsandi, um langa framtíð . Þekktar
kolabirgðir jarðar endast í milli 200 og 300 ár
með núverandi notkun en olíu- og gasbirgðir í
nokkra áratugi Fráleitt eru öll kol í núverandi
þróunarlöndum, eins og Kína og Indlandi og
fleirum, fundin enn .
En nokkuð sem kalla nætti fríkolun verður
að eiga sér stað ef ekki á illa að fara . Með því
orði er átt við að andrúmsloftið verði fríað af
þeim koltvísýringi sem fylgir brennslu kola .
Með bindingu koltvísýringsins í jörðu eins og
ofangreint FutureGen verkefni í Bandaríkjun-
um miðar að . Meginafurð þeirrar kolanýtingar
er vetni . Hluti þess vetnis yrði notaður til að
framleiða rafmagn . Fyrst í stað með því að
brenna því í sambyggðum rásum (combined
cycles) með gashverfli og gufuhverfli þar sem
heitt afgasið frá gashverflinum er notað til að
fram leiða gufu á gufuhverfilinn . Heildarnýtni
beggja rása gæti orðið á bilinu 50 – 55% . Síðar
meir í efnarafölum með enn hærri nýtni .
Að frátalinni samrunakjarnorku, sem ekki er
í augsýn, hvorki tæknilega né efnahagslega, er