Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2015, Blaðsíða 39

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 91. árg. 2015 35
(Helga Bragadóttir, 2012). Slíkar truflanir
geta ógnað öryggi bæði sjúklinga og
hjúkrunarfræðinga.
Samstarf og traust
Mikilvægt er að vera í góðu andlegu
jafnvægi og hafa hugann við vinnuna
til að auka eigið öryggi og annarra.
Andleg vanlíðan, pirringur og vonleysi
geta haft áhrif á vinnuna til hins verra.
Átök, togstreita og skilningsleysi milli
samstarfsaðila og milli deilda geta einnig
valdið vanlíðan og óöryggi. Mismunandi
aðstæður í vinnunni geta kallað fram
ýmist tilfinningu um vellíðan eða vanlíðan.
Vellíðan og ánægja fylgir tilfinningunni um
að hafa gert vel og hafa yfirsýn, komast
yfir það sem á að gera og hafa sinnt
sjúklingunum vel. Hins vegar kallar það
fram vanlíðan hjá hjúkrunarfræðingum
þegar þeim finnst þeir ekki sinna
sjúklingum sínum vel. Þeir verða ósáttir
við sjálfa sig og sín faglegu störf og
þeir hugsa frekar um að hætta. Gott
samstarf og teymisvinna, sem byggist
á trausti og virðingu fyrir þekkingu
og reynslu samstarfsaðila, er eitt
mikilvægasta atriðið til að auka vellíðan
starfsfólks og þar með öryggi þeirra
og sjúklinga (Aðalbjörg Finnbogadóttir,
2006). Samhjálp og stuðningur við
erfiðar aðstæður frá samstarfsfólki og
yfirmönnum er lykilatriði.
Símenntun
Símenntun er einn mikilvægasti þátturinn
í að viðhalda fagmennsku. Stöðug þróun
og tækifæri hjúkrunarfræðinga til að
afla sér nýrrar þekkingar og nýta hana
á vettvangi er og mikilvægur þáttur í
að efla hjúkrunarfræðinga. Styðjandi
stjórnendur, þátttaka í gæða­ og
umbótastarfi og tækifæri til að hafa áhrif á
vinnuumhverfið eykur og á starfsánægju
(Aðalbjörg Finnbogadóttir, 2006). Æ meiri
kröfur eru gerðar til fagstétta um að
viðhalda þekkingu sinni í hröðum heimi
tækni, vísinda og þekkingarþróunar.
Hjúkrunarfræðingar hafa kallað eftir því
að fá símenntun viðurkennda sem hluta
af starfi sínu þannig að ákveðinn tími
af vinnutíma þeirra sé ætlaður til sí­ og
endurmenntunar. Mikilvægt að horfa til
þessa þáttar í komandi kjarasamningum
þeirra, sér í lagi þar sem tilskipun Evrópu­
sambandsins 2013/55 um viður kenningu
á faglegri menntun og hæfi, felur í sér
aukna áherslu á símenntun heilbrigðis­
starfsmanna.
Lokaorð
Hjúkrunarfræðingar skilgreina öryggi sitt í
beinum tengslum við öryggi sjúklinganna.
Þeir gera sér ríka grein fyrir því að þeir
bera ábyrgð á öryggi sjúklinganna og til
þess að þeir geti borið þá ábyrgð verða
þeir að geta treyst á að umhverfið sé
þeim hliðhollt og styðjandi. Þeir óttast
ekki að ráða ekki við aðstæður vegna
skorts á þekkingu heldur hafa þeir
áhyggjur af því að geta ekki ætíð stjórnað
aðstæðum og sínu nánasta umhverfi.
Þeir gera sér fyllilega grein fyrir því að ef
eitthvað kemur fyrir sjúklingana getur það
haft áhrif á þeirra eigin framtíð, faglega
og persónulega æru, eigið líf og velferð.
(Aðalbjörg Finnbogadóttir, 2006; Katrín
Blöndal o.fl., 2010).
Hjúkrunarfræðingar líta á það sem sína
meginskyldu, bæði siðferðilega og
faglega, að koma í veg fyrir að sjúklingur
skaðist vegna mistaka og óvæntra
atvika. Til að geta sinnt þeirri skyldu þarf
mönnun, vinnuálag og vinnuumhverfi að
styðja við þessa skyldu.
Stjórnendur heilbrigðisstofnana þurfa að
huga að því að bæta starfsumhverfi sem
heilbrigðisstarfsmönnum er boðið. Það
má kallast undarlegt að þær stofnanir,
sem eiga að sinna heilsu landsmanna,
bjóði starfsfólki sínu upp á áhættusamt
og jafnvel heilsuspillandi starfsumhverfi.
Hjúkrunarfræðingar þurfa að láta sig
varða nánasta starfsumhverfi sitt og láta
frá sér heyra varðandi það sem betur má
fara. Vaktavinna, álag og ónóg mönnun
hjúkrunarfræðinga eru þættir sem Félag
íslenskra hjúkrunarfræðinga mun hafa í
huga við gerð næstu kjarasamninga. Stór
hluti af réttindum starfsfólks er að þeim
sé búið starfsumhverfi sem styður þá og
eflir en ógnar ekki öryggi þeirra og heilsu
og öryggi sjúklinga.

Heimildir:
Aðalbjörg Finnbogadóttir (2006). Nurses’ lived
experience of work safety. Factors that
support and threaten nurses’ safety in their
hospital work environment. Óbirt lokaverkefni
til meistaraprófs við University of Manchester,
The Royal College of Nursing, London.
Aiken, L.H., Clarke, S.P., Sloane, D.M., Sochalski,
J.A. og Silber, J.H. (2002). Hospital nurse
staffing and patient mortality, nurse burnout,
and job dissatisfaction, JAMA, 288(16), 1987­
1993.
Björg Þorleifsdóttir (2015). Hefur of fljót klukka
á Íslandi áhrif á svefnvenjur Íslendinga?
Læknablaðið, 101 (fylgirit 82.17).
Clarke, S.P., og Aiken, L.H. (2003). Failure to
rescue: Needless deaths are prime examples
of the need for more nurses at the bedside.
American Journal of Nursing, 103(1), 1­6.
Eldevik, M.F., Flo, E., Moen, B.E., og Pallesen,
S. (2013). Insomnia, exessive sleepiness,
exessive fatigue, anxiety, depression and shift
work disorder in nursing having less than 11
hours in­between shifts, PLOS ONE, 8(8).
Helga Bragadóttir (2012). Mögulegir áhrifaþættir
atvika í heilbrigðisþjónustu. Sótt á http://
www.visir.is/mogulegir­ahrifathaettir­atvika­i­
heilbrigdisthjonustu/article/2012712129989.
Helga Bragadóttir, Björk Sigurjónsdóttir og Heiður
Hrund Jónsdóttir (2014). Óframkvæmd hjúkrun
á sjúkrahúsum á Íslandi: Lýsandi rannsókn.
Tímarit hjúkrunarfræðinga, 90(4), 40­49.
Katrín Blöndal, Bergþóra Eyjólfsdóttir og Herdís
Sveinsdóttir (2010). Að vinna margslungin verk
af fagmennsku í breytilegu umhverfi: Um störf
hjúkrunarfræðinga á skurðlækningadeildum.
Tímarit hjúkrunarfræðinga, 86(1), 50­56.
Rogers, A.E., Hwang, W.T., Scott, L.D., Aiken,
L.H., og Dinges, D.F. (2004). The working
hours of hospital staff nurses and patient
safety. Health Affairs, 23(4), 202­212.
Hjúkrunarfræðingar
líta á það sem sína
meginskyldu, bæði
siðferðilega og faglega,
að koma í veg fyrir að
sjúklingur skaðist vegna
mistaka og óvæntra
atvika.