Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2015, Blaðsíða 24

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 91. árg. 201520
• Fylgjast með að hægðalosun sé ekki
sjaldnar en þrisvar í viku.
• Koma reglu á hægðalosun; mælt er
með að fara á klósettið einni klukku­
stund eftir Parkinsonlyfjainntöku á
morgnana.
• Fylgjast með vökvatekju og halda
vökva skrá að minnsta kosti fyrstu þrjá
dagana í legunni.
• Hvetja til þess að auka neyslu trefja
og fá fræðslu um trefjaríkt fæði hjá
næringarfræðingi.
• Hvetja til daglegrar hreyfingar.
Ef almenn ráð duga ekki við hægðatregðu
þarf að ákveða lyfjameðferð í samráði við
lækni. Mælt er með notkun eftirfarandi
lyfja:
• Magnesia Medic 500 mg sem taka
má 1­3 stk. af einu sinni til tvisvar
daglega. Mörgum hentar vel að taka
1­3 stk. í einum skammti um kvöldmat.
Reynst hefur vel að nota trefjamauk og
Magnesia Medic saman. Nauðsynlegt
er að sjúklingur drekki 1­2 glös af
vökva samtímis lyfjainntökunni.
• Ef Magnesia Medic og trefjar virka ekki
má bæta við sorbitól 15­30 ml tvisvar
til þrisvar á dag.
• Ef ofannefnd ráð duga ekki má
skipta um meðferð og nota eingöngu
makrógól (Movicol­duft). Nota má 1
bréf einu sinni til þrisvar á dag. Duftinu
er blandað í hálft glas af vatni sem
bragðbæta má með ávaxtasafa.
• Ef hægðir eru mjúkar en erfitt er
að losna við þær getur þurft að
nota Laxoberaldropa, Microlax eða
Dulcolax.
Lykilatriði í tengslum við alla meðferð
við hægðatregðu er að sjúklingur drekki
að minnsta kosti 1,5­2 lítra af vökva á
sólarhring, að kaffi og te undanskildu,
og hreyfi sig eins og hægt er. Fara þarf
varlega í að gefa lyf sem geta aukið
hægðatregðu, svo sem kódín, morfín og
Tramadol (Danmodis, 2011; Zesiewiez
o.fl., 2010).
Lokaorð
Rétt meðferð við einkennum Parkinson­
veiki skiptir miklu máli. Í tilmælunum
í heild sinni má finna fleiri ráð sem
heilbrigðisstarfsfólk getur notað til þess
að bregðast við einkennum, svo sem
kyngingarerfiðleikum, næringar vanda­
málum, svefntruflunum, munnvatns leka,
þvag tregðu og geð rænum truflunum.
Einnig má þar finna ýmis viður kennd
skimunar tæki og mats kvarða sem
auðvelda mat, eftirlit og einkenna með­
ferð. En til að byrja með hvetjum við
starfsfólk eindregið til þess að stíga fyrstu
skrefin í því að veita þessum sjúklingahópi
afbragðs meðferð og nota til þess „7 góð
ráð við hjúkrun Parkinsonsjúklinga“.
Heimildir
American Parkinson Disease Association (2014).
About Parkinson’s. Sótt á http://www.
apdaparkinson.org/publications­information/
basic­info­about­pd/.
Andri Þór Sigurgeirsson (2010). Um áhrif þjálfunar
á göngugetu Parkinsonsjúklinga. Slembuð
meðferðarprófun á gönguþjálfun með og
án sjónrænna bendinga. Óbirt Ritgerð til
meistaragráðu í heilbrigðisvísindum við HÍ.
Broen, P.G., Braaksma, M.M., Patijn, J., Wim,
E.J., og Weber, E.J. (2012). Prevalence of pain
in Parkinson’s disease: A systematic review
using the modified QUADAS tool. Movement
Disorder, 27 (4), 480­484.
Chaudhuri, K.R., Healy, D., og Schapira, A.H.V.
(2006a). Non­motor symptoms of Parkinson’s
disease: Diagnosis and management. Lancet
Neurology, 5, 235­245.
Chaudhuri, K.R., Martinez­Martin, P., Schapira,
A.H.V., Stocchi, F., Sethi, K., Odin, P., o.fl.
(2006b). International multicenter pilot study
of the first comprehensive self­completed
nonmotor symptoms questionnaire for
Parkinson’s disease: The NMS­Quest study.
Movements Disorders, 21 (7), 916­923.
Chaudhuri, K.R., Tolosa, E., Schaphira, A., og
Poewe, W. (2009). Non-Motor symptoms of
Parkinson’s disease. Oxford: University Press.
Danmodis [Danish Movement Disorder Society]
(2011). Parkinsons sygdom, klinisk vejledning:
Diagnose, forløb og behandling fra et
tværfagligt perspektiv. Sótt á http://www.
danmodis.dk/sites/default/files/Parkinsons_
sygdom_Klinisk_Vejledning_2011.pdf.
De Lau, L.M.L., Giesbergen, P.C.L.M., de Rijk, M.C.,
Hofman, A., Koustaal, P.J., og Breteler, M.M.B.
(2004). Incidence of parkinsonism and Parkinson
disease in a general population: The Rotterdam
study. Neurology, 63 (7), 1240­1244.
Evrópsku Parkinsonsamtökin (EPDA) (2013). Sótt
á http://www.epda.eu.com/en/parkinsons/
in­depth/pdsymptoms/dyskinesia/.
Giroux, M.L. (2007). Parkinson disease: Managing
a complex, progressive disease at all stages.
Cleveland Clinic Journal of Medicine, 74 (5),
313­326.
Helga Jónsdóttir er
prófessor og deildar forseti í
hjúkrunarfræði við Háskóla
Íslands og forstöðumaður
fræðasviðs langveikra
fullorðinna á Landspítalanum.
Jónína H. Hafliðadóttir
er hjúkrunar fræðingur á
dag­ og göngudeild tauga­
lækningadeildar Landspítalans
og er með sérfræðileyfi
í hjúkrun langveikra
taugasjúklinga með áherslu á
Parkinsonveiki.
Marianne E. Klinke er
hjúkrunarfræðingur á
taugalækningadeild
Landspítalans og
doktorsnemandi og
sérfræðikennari í
hjúkrunarfræði við Háskóla
Íslands.