Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2015, Blaðsíða 50

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 91. árg. 201546
ÚTDRÁTTUR
Tilgangur: Rannsóknir benda til að kynfræðsla í skólum
stuðli að betra kynheilbrigði unglinga. Hér á landi eru
barneignir unglingsstúlkna og kynsjúkdómar eins og
klamydía tíðari en í mörgum öðrum löndum í Evrópu. Það
bendir til þess að þörf sé á kynfræðslu sem er líkleg til að
skila árangri. Árangur af kynfræðslu í grunnskólum á Íslandi
hefur lítið verið rannsakaður. Tilgangur þessarar rannsóknar
var að meta árangur nýs kynfræðsluefnis, Kynveruleiki í ljósi
kynheilbrigðis.
Aðferð: Nafnlaus könnun var haustið 2010 lögð fyrir
nemendur í 8. bekk eins grunnskóla Reykjavíkur, fyrir og eftir
kynfræðslu sem stóð í átta vikur. Alls svaraði 101 nemandi
báðum könnununum, 52 stúlkur og 49 drengir. Könnuð var
þekking, viðhorf, kynhegðun og samræður við foreldra um
kynheilbrigðismál.
Niðurstöður: Niðurstöður sýndu aukna þekkingu og meiri
samræður við foreldra en breytt viðhorf komu í minna mæli
fram í kjölfar kynfræðslunnar, einkum hjá stúlkum. Í ljós
kom að þekking hafði aukist marktækt meðal nemenda
(úr 68% réttum svörum í 79%, p<0,001). Stúlkur höfðu
ívið meiri þekkingu en drengir í upphafi (70% rétt svör,
65%) en þekking jókst um 10% hjá báðum kynjum eftir
fræðsluíhlutun. Viðhorf til ábyrgðar í kynlífi (p=0,034) og til
fordóma (p=0,002) breyttist marktækt á milli kannana hjá
báðum kynjum. Hjá drengjum urðu mun meiri breytingar á
viðhorfum en hjá stúlkum. Jafnframt ræddu unglingar og
foreldrar meira saman um kynheilbrigðismál og nam sú
aukning 24%.
Ályktanir: Niðurstöður styðja fyrri rannsóknir um árangur
kynfræðslu í grunnskólum hvað varðar þekkingu, viðhorf og
samræður við foreldra. Þær benda einnig til þess að það sé
mikilvægt að hefja alhliða kynfræðslu eigi síðar en í 7. bekk
til að unglingar fresti því að byrja að stunda kynlíf. Frekari
rannsóknir á námsefninu eru æskilegar áður en það fer í
almenna notkun.
Lykilorð: Kynfræðsla, unglingar, viðhorf, þekking, samræður
kynhegðun.
INNGANGUR
Alþjóðasamtök hafa lagt áherslu á rétt til kynlífsheilbrigðis.
Í þeim rétti felst meðal annars réttur til alhliða kynfræðslu
(comprehensive sexuality education) og réttur til þess að
fræðslan byggist á vísindalegum grunni (PAHO og WHO,
2000; WAS, 1999). Rannsóknir á kynheilbrigði íslenskra
unglinga benda til að það megi bæta til muna. Kynheilbrigði er
samspil líkamlegra, andlegra, félagslegra og tilfinningalegra
þátta sem lúta að kynlífi og frjósemi fólks (Sóley S. Bender,
2006). Í stuttu máli vísar kynlífsheilbrigði til þess að stunda
Sóley S. Bender, hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
Álfheiður Freyja Friðbjarnardóttir, Varmahlíðarskóla
ÁRANGUR AF KYNFRÆÐSLUNÁMSEFNINU „KYNVERULEIKI
Í LJÓSI KYNHEILBRIGÐIS“
ENGLISH SUMMARY
Bender, S.S., and Fridbjarnardottir, A.F.
The Icelandic Journal of Nursing (2015), 91 (1), 46­53
EFFECTIVENESS OF THE SEXUALITY EDUCATIONAL
PROGRAM „SEXUAL REALITY IN THE CONTEXT OF
SEXUAL AND REPRODUCTIVE HEALTH“
Purpose: Previous studies have shown that school­based sexuality
education can improve adolescents’ sexual and reproductive health.
Teenage childbearing and sexually transmitted diseases like chlamydia
are more common in Iceland than in many European countries which
indicates the need for effective sexuality education. Few studies
have been conducted within primary schools in Iceland about the
effectiveness of sexuality education. The purpose of this study was
to evaluate the effectiveness of a new sexuality education program
called Sexual Reality in the Context of Sexual and Reproductive
Health.
Method: An anonymous survey was administered in the fall of 2010
to 8th grade students in one primary school in Reykjavik, before
and after a sexuality education intervention. The sexuality education
program lasted for eight weeks. In total 101 students answered both
tests, 52 girls and 49 boys. The questionnaire measured knowledge,
attitudes, sexual behavior and communication with parents about
sexual health issues.
Results: The findings showed that knowledge and communication
with parents increased with sexual education but changes in attitudes
towards sexual health issues were less obvious, especially among
girls. Results showed a significant increase in knowledge among
students about sexual health matters (68% to 79%, p<0.001). Girls
had higher levels of knowledge at baseline compared to boys (70%;
65%) but knowledge increased by about 10% over time among both
genders. Attitudes of the pupils towards responsibility (p=0.034) and
prejudism (p=0.002) changed significantly between pre­ and post­
test both for girls and boys. The changes in attitudes were more
obvious among boys. Communication with parents about sexual
issues increased by 24%.
Conclusions: This study supports previous research about the
effectiveness of sexuality educational programs regarding knowledge,
attitudes and communication with parents. It also indicates the need
to provide comprehensive sexuality education no later than in 7th
grade in order to postpone sexual debut by adolescents. Further
evaluation of this educational program is recommended before public
use.
Keywords: Sexuality education, adolescents, attitudes, knowledge,
communication, sexual behavior.
Correspondance: ssb@hi.is