Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2015, Side 24
Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 91. árg. 201520
• Fylgjast með að hægðalosun sé ekki
sjaldnar en þrisvar í viku.
• Koma reglu á hægðalosun; mælt er
með að fara á klósettið einni klukku
stund eftir Parkinsonlyfjainntöku á
morgnana.
• Fylgjast með vökvatekju og halda
vökva skrá að minnsta kosti fyrstu þrjá
dagana í legunni.
• Hvetja til þess að auka neyslu trefja
og fá fræðslu um trefjaríkt fæði hjá
næringarfræðingi.
• Hvetja til daglegrar hreyfingar.
Ef almenn ráð duga ekki við hægðatregðu
þarf að ákveða lyfjameðferð í samráði við
lækni. Mælt er með notkun eftirfarandi
lyfja:
• Magnesia Medic 500 mg sem taka
má 13 stk. af einu sinni til tvisvar
daglega. Mörgum hentar vel að taka
13 stk. í einum skammti um kvöldmat.
Reynst hefur vel að nota trefjamauk og
Magnesia Medic saman. Nauðsynlegt
er að sjúklingur drekki 12 glös af
vökva samtímis lyfjainntökunni.
• Ef Magnesia Medic og trefjar virka ekki
má bæta við sorbitól 1530 ml tvisvar
til þrisvar á dag.
• Ef ofannefnd ráð duga ekki má
skipta um meðferð og nota eingöngu
makrógól (Movicolduft). Nota má 1
bréf einu sinni til þrisvar á dag. Duftinu
er blandað í hálft glas af vatni sem
bragðbæta má með ávaxtasafa.
• Ef hægðir eru mjúkar en erfitt er
að losna við þær getur þurft að
nota Laxoberaldropa, Microlax eða
Dulcolax.
Lykilatriði í tengslum við alla meðferð
við hægðatregðu er að sjúklingur drekki
að minnsta kosti 1,52 lítra af vökva á
sólarhring, að kaffi og te undanskildu,
og hreyfi sig eins og hægt er. Fara þarf
varlega í að gefa lyf sem geta aukið
hægðatregðu, svo sem kódín, morfín og
Tramadol (Danmodis, 2011; Zesiewiez
o.fl., 2010).
Lokaorð
Rétt meðferð við einkennum Parkinson
veiki skiptir miklu máli. Í tilmælunum
í heild sinni má finna fleiri ráð sem
heilbrigðisstarfsfólk getur notað til þess
að bregðast við einkennum, svo sem
kyngingarerfiðleikum, næringar vanda
málum, svefntruflunum, munnvatns leka,
þvag tregðu og geð rænum truflunum.
Einnig má þar finna ýmis viður kennd
skimunar tæki og mats kvarða sem
auðvelda mat, eftirlit og einkenna með
ferð. En til að byrja með hvetjum við
starfsfólk eindregið til þess að stíga fyrstu
skrefin í því að veita þessum sjúklingahópi
afbragðs meðferð og nota til þess „7 góð
ráð við hjúkrun Parkinsonsjúklinga“.
Heimildir
American Parkinson Disease Association (2014).
About Parkinson’s. Sótt á http://www.
apdaparkinson.org/publicationsinformation/
basicinfoaboutpd/.
Andri Þór Sigurgeirsson (2010). Um áhrif þjálfunar
á göngugetu Parkinsonsjúklinga. Slembuð
meðferðarprófun á gönguþjálfun með og
án sjónrænna bendinga. Óbirt Ritgerð til
meistaragráðu í heilbrigðisvísindum við HÍ.
Broen, P.G., Braaksma, M.M., Patijn, J., Wim,
E.J., og Weber, E.J. (2012). Prevalence of pain
in Parkinson’s disease: A systematic review
using the modified QUADAS tool. Movement
Disorder, 27 (4), 480484.
Chaudhuri, K.R., Healy, D., og Schapira, A.H.V.
(2006a). Nonmotor symptoms of Parkinson’s
disease: Diagnosis and management. Lancet
Neurology, 5, 235245.
Chaudhuri, K.R., MartinezMartin, P., Schapira,
A.H.V., Stocchi, F., Sethi, K., Odin, P., o.fl.
(2006b). International multicenter pilot study
of the first comprehensive selfcompleted
nonmotor symptoms questionnaire for
Parkinson’s disease: The NMSQuest study.
Movements Disorders, 21 (7), 916923.
Chaudhuri, K.R., Tolosa, E., Schaphira, A., og
Poewe, W. (2009). Non-Motor symptoms of
Parkinson’s disease. Oxford: University Press.
Danmodis [Danish Movement Disorder Society]
(2011). Parkinsons sygdom, klinisk vejledning:
Diagnose, forløb og behandling fra et
tværfagligt perspektiv. Sótt á http://www.
danmodis.dk/sites/default/files/Parkinsons_
sygdom_Klinisk_Vejledning_2011.pdf.
De Lau, L.M.L., Giesbergen, P.C.L.M., de Rijk, M.C.,
Hofman, A., Koustaal, P.J., og Breteler, M.M.B.
(2004). Incidence of parkinsonism and Parkinson
disease in a general population: The Rotterdam
study. Neurology, 63 (7), 12401244.
Evrópsku Parkinsonsamtökin (EPDA) (2013). Sótt
á http://www.epda.eu.com/en/parkinsons/
indepth/pdsymptoms/dyskinesia/.
Giroux, M.L. (2007). Parkinson disease: Managing
a complex, progressive disease at all stages.
Cleveland Clinic Journal of Medicine, 74 (5),
313326.
Helga Jónsdóttir er
prófessor og deildar forseti í
hjúkrunarfræði við Háskóla
Íslands og forstöðumaður
fræðasviðs langveikra
fullorðinna á Landspítalanum.
Jónína H. Hafliðadóttir
er hjúkrunar fræðingur á
dag og göngudeild tauga
lækningadeildar Landspítalans
og er með sérfræðileyfi
í hjúkrun langveikra
taugasjúklinga með áherslu á
Parkinsonveiki.
Marianne E. Klinke er
hjúkrunarfræðingur á
taugalækningadeild
Landspítalans og
doktorsnemandi og
sérfræðikennari í
hjúkrunarfræði við Háskóla
Íslands.