Þjóðmál - 01.03.2012, Side 17

16 Þjóðmál VOR 2012
Þegar þriðja bindi ritverksins Stjórnar ráð Íslands 1964–2004 kom út í nóv ember
2004 hljóta einhverjir glöggir les end­
ur að hafa veitt athygli tveimur myndum
af skjölum sem fylgdu ráðherra tali aftast
í bókinni . Önnur myndin (456 . bls .) var
sýnis horn af drengskaparheiti ráðherra frá
árinu 1991 . Hin (458 . bls .) sýndi hvernig
dreng skaparheitið var orðað í árslok 2003 . Á
textanum hafði verið gerð róttæk breyt ing .
Hafi þetta farið framhjá lesendum verður
að ætla að einhverjir hafi þó hnotið um orð
formanns ritstjórnar, Björns Bjarna sonar,
þáverandi dómsmálaráðherra, í eftir mála
bók arinnar, þar sem hann vék að forseta­
embættinu og breytingum sem gerðar hefðu
verið á tengslum þess við Alþingi og fram­
kvæmda valdið á undanförnum árum . „Má
þar til dæmis nefna, að undir lok síðustu
aldar voru flest lagaákvæði um að forseti
skipi í embætti afnumin . . . . Þá hefur orðið
breyting á inntaki drengskaparheits, sem
ráðherra undirritar þegar hann tekur við
ráðherraembætti,“ skrifaði Björn og bætti
síðan við: „Hvorug þessara breytinga hefur
orðið tilefni fræðilegra útlistana, svo að mér
sé kunnugt“ (450 . bls .) .
Lesendur bókarinnar, sem tóku eftir
þessum orðum eða litu á myndirnar af skjöl­
unum sem fylgdu ráðherratalinu, hafa varla
verið margir þegar horft er til þess að engar
umræður hafa orðið um þetta á þeim árum
sem síðan eru liðin . Enginn fjölmiðill veitti
þessi athygli eða fjallaði um þetta . Verð ur
það að teljast undarlegt í ljósi mikils áhuga
almennings, stjórnmálamanna og fjöl­
miðla á forsetaembættinu, valdsviði þess og
samskiptum núverandi forseta við ráð herra
í ríkisstjórnum á undanförnum árum .
Alkunna er að strax og núverandi forseti, Ólafur Ragnar Grímsson, var kjörinn
í embætti sumarið 1996 hófst ákveðin
togstreita á milli hans og þáverandi forsætis­
ráðherra, Davíðs Oddssonar . Þurfti það svo
sem ekki að koma neinum á óvart, enda
hafði Ólafur Ragnar í meira en aldarfjórðung
verið atkvæðamikill stjórnmálamaður og
eindreginn andstæðingur þeirrar stefnu sem
Davíð fylgdi . Mun Davíð þegar í upp hafi
hafa haft af því áhyggjur að hinn nýi forseti
mundi freistast til að beita sér á óhefð­
bundinn hátt enda ákvæði í stjórnar skránni
um embættið um margt óljós ef horft er á
bókstafinn og ekki tekið tillit til hefða og
vanalegra lögskýringa .
Guðmundur Magnússon
Ekki lengur „trúir og
hlýðnir“ forsetanum