Þjóðmál - 01.03.2012, Side 27

26 Þjóðmál VOR 2012
NATO­netið . Feiknarlega þýðingu hafði
Sound Surveillance System (SOSUS)
til eftirlits með kafbátum . Yfir flug sov­
éskra sprengjuflugvéla, sem borið gátu
stýrifl augar á íslenska loftvarnasvæðið (
MADIZ), varð mest á 9 . áratugnum eða
um 200 eitt árið .
Með tímanum og sérstaklega á síðasta
áratug liðinnar aldar gjörbreyttist viðhorfið
til NATO sem stækkaði til austurs eftir fall
Berlínarmúrsins . Hernaðarviðveru Banda ­
ríkja manna á Íslandi lauk 65 árum eftir
að hún hófst, í október 2006 . Strax eftir
brottförina hófu Rússar aftur yfirflug við
Ísland með langdrægum Tubulev­sprengju/
eldflaugavélum án þess að tilkynna það til
Flug um ferða r eftirlitsins og merkjalaust
gagnv art rat sjám . Íslensk stjórnvöld höfðu
árangurs laust óskað eftir áframhaldi
varanlegra loft varna, að lágmarki . Talið var
að Bandaríkin myndu halda lágmarks styrk
eftir, enda var fjárfesting þeirra í Kefla­
víkurflugvelli, stjórn stöðvum, Helgu vík,
sér stökum nýjum flug skýlum, endur nýjun
íbúða o .fl . á 10 . áratugnum geypimikil . En
Donald Rumsfeld hafði aðrar hugmyndir .
Hugsan lega var afstaða hans í okkar garð
tilkomin vegna andúðar á rótgróinni
stefnu landsmanna um að taka alls engan
eðlilegan þátt í rekstri Keflavíkurvallarins
sem alþjóða flugvallar og lífæðar í tengslum
út á við, en græða á verktökunni . Þrátt fyrir
þessa leiðu fortíð verður varnarsamstarf
við Banda ríkin grund vallaratriðið í öryggi
Íslands .
Á fyrstu árunum eftir kalda stríðið, við upp lausn Sovétríkjanna, var öll
„strategísk“ þýð ing Norðurskautssvæðis ins
afskrifuð í Banda ríkj un um . Er því tíma bili
vestra nú gefið heitið „the Arctic bliss“ .
Áherslu atriðin urðu NATO­aðgerð ir í
Austur löndum fjær og stækkun banda lags­
ins . En það mót sagna kennda er, að einmitt
upp úr 2000 fer landfræðileg staða Íslands
að fá nýja þýð ingu vegna bráðnunar ís hell­
unnar á Norður pólnum . Því er haldið fram
að á Norður skautssvæðinu sé hugsan lega
fjórðungur af öllum ónýttum olíuforða
heimsins og um 9% af jarðgasinu sem
eftir er . Öllum er ljóst að bráðnun íssins
mun leiða til byltingarkenndrar þróunar í
samgöngum . Siglingaleiðin frá Shanghai
til Evrópuhafna styttist um 5000 km .
Umskipunar­ eða birgðahafnaraðstaða á
Norðaustur­Íslandi ætti að vera Kínverjum
hagsmunamál . Þá er nálægðin við olíulindir
annað stórmál . Nærtækust er vinnsla á
Drekasvæðinu, í hlutaeign við Norðmenn .
Allt virðist benda til þess að stuðningur við
þær framkvæmdir komi frá nýrri höfn þar
til hannaðri á Norðaustur­Íslandi . Gæti
þetta orðið einhver útgáfa þess sem hefur
skeð í Stavanger í Noregi og Aberdeen í
Skotlandi á undanförnum áratugum vegna
Norður sjávar olíunnar?
Við þessar aðstæður hefur orðið mjög
heillavænleg þróun samvinnu í heimshluta
okkar . Norðurskautsráðið telur átta með­
limi, þ .e . þau fimm sem eiga land að
póln um, Bandaríkin, Kanada, Danmörk­
Grænland, Noreg og Rússland og að auki
Ísland, Svíþjóð og Finnland . Hin fimm
fyrrnefndu gáfu út s .k . Ilulissat­yfirlýsingu
2008 þar sem kveðið er á um að engin þörf
sé á að semja um neitt nýtt alþjóðaskipulag
fyrir Norðurskautið enda gildi þar ákvæði
hafréttar sáttmála Sameinuðu þjóðanna .
Þetta þýðir þá í raun að allt haf og botn
þess norður af 45 . breiddargráðu fellur
undir yfirráð Norðurskautsráðsríkja og því
er eitthvert vopnakapphlaup milli fyrrum
andstæðinga meiningarlaust . Stækkun
NATO til norðurs yrði augljóslega til að
auka stöðugleika og tryggja gegn öllum
utanaðkomandi yfirgangi á Norðurskautinu .
Nú er vitað að samvinna Svía og Finna við
NATO er langt komin og er í raun sem