Þjóðmál - 01.06.2013, Blaðsíða 30

Þjóðmál SUmAR 2013 29
Guðmundur Edgarsson
Velferðarkerfi á villigötum
Í upphafi ágústmánaðar s .l . gerði ég mér ferð í eina af stærri raftækjaverslunum
landsins til að kaupa mér farsíma . Þegar
inn var komið brá mér heldur betur í brún .
Verslunin var troðfull af fólki . Aðra eins
mergð af fólki í einni verslun hafði ég ekki
séð áður . Varla gat skýringin verið sú að
fólk væri nýbúið að fá útborgað því þótt
oft verði vart við meiri eyðslugleði skömmu
eftir mánaðamót, þegar mánaðarlaunin eru
jafnan borguð út, er hæpið að slíkt gæti
skýrt þann aragrúa fólks sem þarna var
samankominn . En hver var þá skýringin?
Ég spurði afgreiðslumanninn þegar röðin
var loksins komin að mér . Svarið var einfalt:
Í dag voru greiddar út vaxtabætur! Svo bætti
hann við, að þessi dagur — útborgunardagur
vaxtabóta — væri annasamasti dagur ársins,
slægi jafnvel við heitustu dögunum fyrir
jólin .
Vaxtabætur
Þetta dæmi er bara eitt af mörgum um hvernig kerfi, sem upphaflega hefur
sennilega verið fyrst og fremst ætlað þeim
sem raunverulega áttu erfitt með að greiða
af húsnæði sínu, hefur belgst út þannig
að nú eru þiggjendur þessara bóta flestir
hverjir einstaklingar við hestaheilsu og í
fullri vinnu, m .ö .o . fólk sem hefur ekkert
með þessar bætur að gera . Kerfið hefur
umbreyst frá því að vera stuðningskerfi fyrir
fólk sem hefur sannanlega ekki ráð á eigin
húsnæði yfir í það að vera eitt allsherjar
millifærslukerfi fyrir fólk sem í flestum
tilfellum býr við bærileg kjör .
En er þetta ekki bara allt í lagi? Páll borgar
af lánum Péturs og Pétur af lánum Páls?
Báðir þurfa hvort eð er að borga af sínum
lánum . Og ef afgangur er af bótunum, þá
geta báðir farið í næstu raftækjaverslun og
keypt sér iPad . Allir sáttir, ekki satt? Að
sjálfsögðu gengur svona kerfi ekki upp af
ýmsum ástæðum .
Í fyrsta lagi er mun ódýrara fyrir báða
aðila, Pétur og Pál, að hvor borgi að fullu af
lánum sínum fyrir eigin pening því þá losna
þeir við kostnaðinn við að halda uppi hinu
dýra kerfi sem svo umfangsmiklar niður-
greiðslur krefjast en það eru jú þeir sjálfir
og annað venjulegt fólk sem tekur þann
kostnað á sig í gegnum aukna skatta .
Í öðru lagi er viðbúið að húsnæðis mark-
aðurinn bregðist við með því að hækka
verð . Ef ég set húsið mitt á sölu vitandi
að hugsanlegir kaupendur fái meðgjöf
frá ríkinu til að auðvelda afborganir af
lánum, þá tek ég að sjálfsögðu mið af því
við verðlagningu hússins . Á sama hátt er
freistandi fyrir banka að hafa vexti hærri
á húsnæðislánum . Þannig verður húsnæði