Þjóðmál - 01.12.2013, Page 14

Þjóðmál VETUR 2013 13
útgáfu seðilsins að athuga og þá m .a .
útlit hans . Litur Jónasar var grænn, ekki
blár . Fugl Jónasar er þrösturinn, ekki
lóan . Fjall það sem prentað er á seðlinum
heitir Drangafjall þegar horft er á það úr
Öxnadal, en vestan úr Hörgárdal er það
kallað Háafjall . Eðlilegra hefði því verið
að á seðli sem „tileinkaður er Jónasi Hall-
grímssyni“ stæði Drangafjall . Þá er það
talandi tákn um skilningsleysi — svo
ekki sé sagt smekkleysi Seðlabankans að
láta orðin TÍU ÞÚSUND KRÓNUR
kljúfa lokaerindið í frægasta ástarljóði á
íslensku, Ferðalokum . Þá getur myndin,
sem birt er á seðlinum, naumast talist af
Jónasi Hall gríms syni, heldur mætti frekar
kalla hana mynd af dönskum prentara,
2 . Steinprentið framan við Ljóðmæli og önnur
rit eptir Jónas Hallgrímsson, Kaupmannahöfn
1883 .
eins og reynt verður að gera grein fyrir
hér á eftir .
II
Talið er að engin mynd hafi verið gerð af Jónasi Hallgrímssyni í lifanda lífi .*
Sú mynd, sem þekktust er og oftast hefur
verið notast við og Seðlabankinn notar
á „milljón punda seðil sinn“ í október
2013, er vangamynd sem birtist fyrst
fram an við Ljóðmæli og önnur rit eptir
Jónas Hallgrímsson sem Hið íslenska bók-
mennta félag gaf út í Kaupmannahöfn
1883 . Myndina gerði ónefndur prent-
mynda smiður í prentverkinu Hoffensberg
& Traps Etablissement, þar sem ljóðmælin
voru prent uð . Myndin var gerð að beiðni
rit nefnd ar þeirrar sem sá um útgáfu ljóð-
mæl anna og er steinprent, litografia, sem
svo er nefnt .
Steinprentið er gert eftir ljósmynd af
teikningu sem Sigurður Guðmundsson
* Hannes Pétursson getur sér þess að vísu til, að á
pappírsrenningi, þar sem Jónas hefur skrifað brot af
þýðingu sinni á kvæði eftir danska skáldið Frederik
Paludan-Müller, séu dregnar með penna rissmyndir
— fimm vangamyndir — og sé um að ræða „einn
og sama vangasvip í öll skiptin“, að því er Hannes
telur, og hann bætir við: „Ekki þarf stórmikið
hugmyndaflug til að bera kennsl á þann vangasvip,
séu teikningarnar bornar saman við þær sem Helgi
Sigurðsson gerði af Jónasi á líkfjölunum — og
allar myndir af skáldinu eru runnar frá — svo og
andlitslýsingu Jónasar eftir Konráð Gíslason . Hér
eru semsé komnar, það er bjargföst sannfæring mín,
sjálfsmyndir eftir Jónas, fáeinir skýrir drættir í svip
hans .“ Hannes Pétursson, Kvæðafylgsni, Reykjavík
1979, 133 . Ekki verður séð að mikil líkindi séu
með myndum Helga Sigurðssonar og rissmyndum
Jónasar . Þvert á móti er ennið á myndum Helga
af Jónasi hátt og hvelft og nefið bogið, en á
flestum rissmyndunum er enni bratt og nef beint .
Augnsvipurinn á rissmyndunum minnir auk þess
lítið á stór augu Jónasar undir þungum augnlokum,
og hár, sem rissað er á eina pennateikninguna,
minnir ekki á hár á myndum Helga Sigurðssonar . Þá
eru rissmyndir Jónasar innbyrðis ólíkar .