Þjóðmál - 01.12.2013, Qupperneq 51

50 Þjóðmál VETUR 2013
leika . Þegar illa gengur að breiða yfir hann
er gagnrýni helst svarað með þögn . Þeir
starfsmenn skólans sem leyfa sér að hafa í
frammi hógværa, en staðfasta, gagnrýni
finna fljótt að þeir eru komnir út í kuldann
hjá yfirvöldum skólans .
Sama gildir um menntamálayfirvöld
lands ins, sérstaklega menntamálaráðherra
síð ustu tíu ára eða svo . Þeir hafa annað
hvort ekki hirt um að kynna sér málið með
sam an burði við önnur lönd, þrátt fyrir
stöðugar ábendingar, eða þá að þeir hafa
ekki viljað rugga bátnum . Þetta er sérlega
kald hæðnis legt í ljósi þess að opinber stefna
stjórnvalda (sem vikið verður að síðar) hefur
allan þann tíma verið að efla sam keppnis-
sjóði á kostnað beinna framlaga til háskóla,
en sú stefna hefur ítrekað verið þverbrotin,
af þessum sömu stjórnvöldum .
Ástandið er svo síst betra í litlu ríkis-
háskólunum en í HÍ, þar sem sömu reglur
gilda um meðferð rannsóknafjár, enda
er mannaflinn enn lakari í þeim flest-
um . Þeir verða þó ekki ræddir sér stak-
lega hér, enda innan við 10% af umfangi
háskólakerfisins, en HÍ einn um 75% . Þótt
Há skólinn í Reykjavík starfi alls ekki heldur
í samræmi við yfirlýsta stefnu sína um að
verða öflugur rannsóknaháskóli á alþjóða-
mælikvarða, þá gildir annað um meðferð
rannsóknafjár þar, og verður ekki fjallað um
hann hér .
Sturlað stigakerfi
Á rið 2006 setti HÍ sér það háleita mark-mið að komast í röð hundrað bestu
há skóla heims, á listum sem leggja mikla
áherslu á gæði og styrk rannsókna . Þessi
stefna var unnin innan skólans, undir
forystu rektors, Kristínar Ingólfsdóttur, og
með þátttöku akademískra starfsmanna,
og hlaut mikinn hljómgrunn . Forystu
skólans hefði verið í lófa lagið að fylgja
þessari stefnu, hefði hún kært sig um það .
Hún hefur hins vegar ekkert gert til að
breyta helstu hvötunum í starfi skólans, því
stigakerfi sem mat á umfangi og gæðum
rannsóknaframlags einstakra starfsmanna
er byggt á .
Það er nógu slæmt að þetta stigakerfi
ríkis háskólanna byggir nánast eingöngu á
baunatalningu, þ .e .a .s . á talningu á fjölda
birtra greina, ráðstefnufyrirlestra o .s .frv .
Það er vissulega rétt að mjög fáar birtingar
vísindamanns eru undantekningalítið merki
um lítið vægi, en það er hins vegar lítil fylgni
milli magns og gæða þegar komið er yfir
ákveðið lágmark í birtingatíðni . Stigakerfi
af þessu tagi eru nánast óþekkt í sæmilegum
háskólum erlendis, af augljósum ástæðum:
Gæði akademískra starfsmanna eru metin af
sérfræðingum á hverju sviði fyrir sig, bæði
þegar um er að ræða framgang (úr lektors- í
dósents- og svo í prófessorsstöðu) og beint
eða óbeint þegar laun eru annars vegar .
Engu reyndu háskólafólki dettur í hug að
hægt sé að meta gæði rannsóknastarfs með
S tigakerfið er þannig gert að það fást að jafnaði fleiri stig fyrir
grein sem birt er í íslensku tímariti
en í einhverju af þeim alþjóðlegu
tímaritum sem mestrar virðingar
njóta . . . Afleiðingin er að á Íslandi
er margfalt fleira fólk á launum en
í nokkru sambærilegu landi við að
stunda rannsóknir sem eru einskis
virði, og sem margar fara beint
í þá ruslatunnu sem flest íslensk
tímarit eru, því þau eru ólæsileg
fyrir meira en 99,9% viðkomandi
vísindasamfélags .