Þjóðmál - 01.12.2013, Side 71

70 Þjóðmál VETUR 2013
Einar Benediktsson
Stefnumörkun um öryggi
Íslands
Ný þróun hefur orðið í samskipt um Íslands við aðrar þjóðir frá Hrun-
inu 2008, samhliða breytingu valda og
áhrifa í alþjóðlegu umhverfi . Þörf er því á
endur mati stefnunnar í utanríkismálum en
lykilatriði eru:
• að forsendur stefnu okkar í varnar- og
öryggismálum með aðild að NATO og
samstarfi við Bandaríkin séu mjög að
breytast .
• að Bandaríkin og Norðurlöndin verði
kjarni samstarfs NATO/ESB-ríkja sem
láta sig varða norðurskautið .
• að brýnt er að aðild að Evrópusam band-
inu komist aftur á dagskrá með það fyrir
augum að ljúka aðildarsamningum .
• að afar varhugaverð umsvif/ágengni
Kína á norðurslóðum beinist mjög að Ís-
landi samhliða fjandsamlegum aðgerðum
gagnvart Asíugrannríkjunum, banda-
mönnum Banda ríkjanna .
• að vestrænt samstarf sé á tímamótum.
Stefnuleysi Íslands í utanríkismálum og
mis vísandi yfirlýsingar hafa skert ímynd
og trúverðugleika Íslands .
(i) Varnarmál
Bráðnun íshellu norðurskautsins er fyrir-sjáanleg og mun strategísk lykil staða
Íslands, í miðju nýrra siglingaleiða frá Asíu,
vega enn þyngra en áður . Þetta er ástæðan
fyrir harðri ásækni Kínverja í varan lega
aðstöðu á Íslandi . Hins vegar hefur staðan
að því er varðar öryggi Íslands gjörbreyst .
Landvarnir Bandaríkjamanna byggðu á því
að tryggja stöðuna á Norður-Atlantshafi
með hersetu á Íslandi í 60 ár heimsstyrjaldar
og kalda stríðsins . Árið 2006 ákváðu þeir að
loka herstöðinni í Keflavík í andstöðu við
óskir íslenskra stjórnvalda . Eftir situr tak-
mörkuð loftrýmisgæsla flugherja NATO-
ríkja frá Keflavík, einnig með þátttöku
Svía og Finna . Reyndar höfum við, auk
NATO-aðildar, tvíhliða varnarsamning
við Banda ríkin en höfum engar sýnilegar
land varnir . Allt norðurskautssvæðið upp að
sjálfu heimsskautinu, ísi þöktu eða auðu,
heyrir til samábyrgðar Atlantshafs banda-
lags ins, skv . 5 . gr . stofnsáttmála þess, sem
að engu virðist höfð eftir 2009 . Það er
kald hæðnislegt, að einmitt í janúar 2009
var haldin NATO-ráðstefna í Reykja vík á