Skólavarðan - 01.12.2012, Side 26

26
Skólavarðan 2. tbl. 2012
meira og meira saman.
Þegar ég tala fyrir framan tvö hundruð kennara þá spyrja
þeir hvort ég geti ekki bara talað við innanríkisráðherrann. Ég
sé nú einu sinni í starfshópi á vegum ríkisstjórnarinnar. Þá
segi ég á móti: Það eru tvö hundruð kennarar í salnum. Hvar er
sameiginleg skynjun ykkar á eigin valdeflingu? Af hverju dettur
ykkur fyrst í hug að ég eigi að leggja mig fram í ykkar þágu?
Hvar er ykkar atbeini? Hvar er atbeininn sem þið hafið í stöðu
ykkar sem kennarar?
Ég trúi því staðfastlega að ef kennarahópur með sterkar
skoðanir og kraftmikla rödd ætlar sér það þá muni hann, með
orðum Marteins Lúters, segja: Hér stend ég og get ekki annað.
Og þetta gerist í skólum þar sem til staðar er mikill styrkur og
seigla, góð stjórnun með talsverðri valddreifingu, sameiginleg
sýn á eigin getu og atbeina. Þetta er fólk sem segir: Komdu bara
skólamálayfirvald og reyndu að segja okkur að við séum að við
séum ekki að vinna vinnuna okkar! Við ætlum að gera þetta á
okkar hátt.
Auðvitað þarf að fylgja grundvallarviðmiðum um hverju
börnin eiga að ná valdi á, annars gengur samstaða kennara
gegn misvitrum ákvörðunum stjórnvalda og ofstjórn ekki
upp. En þetta verður líka að vera einörð afstaða: Ef við trúum
á skoðanir okkar, ef við deilum kunnáttu okkar, ef við lærum
hvert af öðru og höfum skýra sýn á það sem við erum að gera og
viljum ná fram, þá skilar það sér í góðum árangri. Af hverju? Af
því að valdefling í hópi kennara skilar sér til nemendanna. Vald
þeirra eflist að sama skapi.“
Megum ekki glata ástríðu kennarans!
MacBeath er hugleikið að kennarar taki sér vald og
umhverfið styðji þá til að viðhalda ástríðu sinni. „John Gray
samstarfsmaður minn talar um skólastefnu samtímans sem
takmarkaða nálgun. Þetta er stefnan þar sem öll áherslan er lög
á próf og aðrar skammtímalausnir af tæknilegum toga. John
segir að þegar hann rannsakaði þetta mál hafi komið í ljós að
um 80% breskra skóla nota þessa nálgun. Nokkur prósent nota
aðferð sem hann kallar nálgun getueflingar. Þar er unnið að
því að efla þol skólans til að standast áhlaup, áhersla er lögð
á sjálfstæði skólans, seiglu og getu til að ýta breytingum úr
vör. Í þessum skólum er sterk tilfinning fyrir sameiginlegri
stjórnun og ábyrgð. Sífellt er leitað leiða til að bæta skólastarfið.
Það gerist oft á þann hátt að frumkvöðlarnir eða trúboðarnir
í hópnum byrja að tala fyrir breytingum og áhugi kviknar hjá
þeim af samstarfsmönnum þeirra sem eru til í að taka svolitla
áhættu. Hinir bætast svo flestir hægt og hægt við en iðulega
eru nokkrir sem taka ekki þátt, eru ýmist kaldhæðnir eða telja
að það sé farsælla að láta ekki bera á sér að óþörfu. Vinna bara
starfið sitt og fara heim.
Það skiptir höfuðmáli að standa vörð um ástríðu kennarans
og endurvekja hana þar sem þess er þörf. Kennarinn er sjálfur í
lykilhlutverki í þessu máli ásamt skólastjórnendum. Oft er allt
of mikil þægð skólafólks við yfirvöld og jafnframt allt of mikil
miðstýring að ofan.
Samstaða kennara getur breytt skólum en það er
miklu torveldara fyrir þá ef skólastjórnin er ekki virk í
breytingaferlinu. Leiðtogar skólans verða að vera tilbúnir til þess
að stíga eitt skref til hliðar og deila valdi sínu að vissu marki
með kennurunum. Þeir þurfa að rýma svæði svo kennarar hafi
svigrúm til athafna. Ég get ekki lagt of mikla áherslu á þetta.“
Hvað með stéttarfélög?
Það er ekki hægt að skilja við John MacBeath án þess að spyrja
hann um afstöðu hans til stéttarfélaga kennara og hvort þau
hafi eitthvað hlutverk í valdeflingu kennarastéttarinnar. Hvað
getum við gert hjá Kennarasambandinu, John?
„Stéttarfélög eru svo þýðingarmikil að þau geta haft
úrslitaáhrif á hvernig til tekst. Ég var áður búinn að nefna
samstarf um bókina Reinventing Schools en fyrsta bókin mín
sem fjallaði um þessi mál var líka unnin í náinni samvinnu
við National Union of Teachers. Bókin heitir Schools must
speak for themselves og allar götur síðan hefur samvinna
okkar verið mikil og góð. Samtök kennara geta og eiga
að vera öflugur málsvari þess sem kallast kennarastefna
(Teacher Policy, innsk. keg). Hún er yfirgripsmikil og tekur til
stefnumörkunar í kennslu- og uppeldisfræði, starfsþróunar og
fagmennsku,breytinga- og umbótastarfs.“
MacBeath segir að stéttarfélög kennara gegni nú nýju og
enn mikilvægara hlutverki á sumum sviðum en fyrr, þar sem
pólitísk yfirvöld hafi ekki sinnt kennarastefnu sem skyldi og
starfsþróun kennara hafi víða orðið algjör afgangsstærð. Þarna
hafi skapast tómarúm sem kennarasamtök eigi að fylla upp
í með því að leggjast á árar fyrir hönd félagsmanna sinna.
„Miklar kröfur eru gerðar til kennara um leið og fagmennska
þeirra sætir oft árásum og fagleg sjálfsmynd stéttarinnar er
lítil. Kennarasamtök hafa stóru hlutverki að gegna í þessu
samhengi,“ segir John og klárar úr kaffibollanum.
Valdefling kennara skilar sér
til nemenda. Vald þeirra eflist
að sama skapi.
viðtal