Skólavarðan - 01.12.2012, Síða 28

28
Skólavarðan 2. tbl. 2012
Það sem hæst ber í mínum
huga eftir að hafa hlýtt á
erindi MacBeaths er að rækta
samstarfi ð við starfsfélaga
og hjálpast að við að skapa
samfélag um skólaþróun.
mótaður í þágu samfélagsins. MacBeath vitnaði einnig í orð
Von Hentig frá 2001 sem sagði: „Skólinn er staðurinn til að
æfa nemendur í að vera saman“. Að mínu mati er það kjarni
skólastarfsins, samveran og stuðningurinn sem af henni hlýst.
Samvinnan er lykilatriði
Samsvörun og samvinna eru lykilþættir í uppbyggjandi starfi .
MacBeath lagði áherslu á mikilvægi samvinnunnar, að kenn-
arar tækju höndum saman í uppbyggingu og umbótastarfi og
hægt væri að bera saman bækur sínar við samstarfsfólkið.
Þessi atriði þykja mér sérlega mikilvæg í samhengi við aukna
fagvitund kennara og virðingu fyrir umbótastarfi nu. Tengdi
MacBeath þetta ferli einnig við kennaranámið, enda er þar
lagður grundvöllur að öllu skólastarfi . Samsvörun og samvinna
ætti þar einnig að vera í öndvegi. Hann sagði heimsóknir í
tíma, rannsóknir á starfi nu, samstarfskennslu, rýnivini og
vinnulagsfundi skipta þar sköpum og verða ómetanlegan grunn
fyrir alla kennara að byggja eigin starfskenningu á. Gaman var
að heyra MacBeath tengja þetta atriði við kennaramenntunina.
Hann sagði þá skoðun hafa komið skýrt fram hjá þeim
kennaranemum sem hann hefði unnið með að lærdómsríkasti
þáttur námsins hefði verið samvinnan á vettvangi og vinnan
með samstarfsfólki innan skólanna. Lagði hann áherslu á að
þennan þátt ætti að styrkja enn frekar, til dæmis með því að
auðvelda nemum og starfandi kennurum að hittast og ræða
málin, fara í heimsóknir innan skóla sem og í aðra skóla og
byggja þannig upp samstarfsnet skólasamfélagsins.
Snjóboltaáhrifi n
Lítil þúfa getur velt þungu hlassi, og að sama skapi getur
breytingastarf eins kennara haft víðtæk áhrif, bæði innan
þess skóla og í öðrum skólum. Minnti MacBeath okkur á að
hópur nýbreytnikennara væri ekki mjög stór, en hann væri
áhrifamikill innan skólasamfélagsins. Það þyrfti ekki marga
til að byrja að breyta, þar sem síðan gætu orðið nokkurs konar
snjóboltaáhrif og fl eiri myndu slást í hópinn. Þar skipti miklu
að svigrúm gæfi st fyrir hvern og einn til að móta sína nálgun
og fi nna sér stöðu í breytingaferlinu. Skólaumhverfi ð þyrfti
líka að styðja við þróun kennsluhátta og vera jákvætt gagnvart
breytingum. Mér þótti hugmynd hans um vegg þar sem setja
mætti á miða með vangaveltum, hugmyndum og óskum um
aðstoð sérlega athyglisverð. Sé ég fyrir mér að hann gæti verið
skemmtilegt innlegg í starfsþróun og samvinnu. Datt mér
í hug nafnið rýniveggur í þessu sambandi, líkt og rýnivinur
sem merkir þann sem þú berð þig helst saman við og ræðir
hugmyndir þínar og tilraunir við.
Hefðir og íhaldssemi
Þrátt fyrir að leggja áherslu á jákvæða og uppbyggjandi þætti í
erindi sínu komst MacBeath ekki hjá því að ræða ýmsa letjandi
drauga sem eru á sveimi innan skólasamfélagsins og hafa því
miður oft áhrif á nýbreytni og skólaþróun. Sum þeirra dæma
sem hann nefndi voru mér mjög framandi, líkt og ógeðfelldar
hegningar í skoskum skólum um 1970 og hrokafull framkoma
rektors í Cambridge í krafti stöðu sinnar. Engu að síður skildi
maður kjarnann í dæmunum, að hefðir og íhaldssemi einkenna
mjög margt í skólastarfi og það er hægara sagt en gert að rísa
upp á móti þeim. Hann vakti einnig athygli okkar á að algeng
nálgun í námi væri að vekja hræðslu nemandans við að gera
mistök og tengdi það við tilfi nningaþátt námsins sem ég ræddi
hér áður. Benti hann á að með þessum hræðsluáróðri væri
nemandinn milli steins og sleggju og fengi þá ekki tækifæri
til að læra af mistökum sínum. Einnig taldi MacBeath að
ýmsar mælingar á árangri skóla hefðu bein neikvæð áhrif á
skólastarfi ð, stöðlun væri of mikil og svigrúm kennara af þeim
sökum minna. Þótti mér mjög áhrifamikið þegar hann ítrekaði
að við ættum að læra að mæla það sem við raunverulega sækt-
umst eftir að nemendur lærðu í stað þess að einblína á það sem
væri auðveldast að mæla.
Eitt skref í einu
Stöðug þróun í starfi er hverjum kennara nauðsynleg að
mínu mati. MacBeath sannfærði mig enn frekar í erindi sínu
og minnti á að seiglan skipti þar miklu máli. Maður þarf að
vera tilbúinn að taka eitt skref í einu, bregðast við mótbárum
nemenda og annarra, vera duglegur að endurskoða og
meta árangur og ekki síst eiga rýnivini til halds og trausts í
samstarfi nu. Umbótastarfi ð endurspeglar tilgang skólastarfs
samkvæmt OECD, að ná langtímamarkmiðum með einu skrefi
í einu. Þar þarf kennari að hafa tækifæri til breytinga, geta
afl að sér kunnáttu á því sviði og fá stuðning til þess. Margar
stórtækar hugmyndir búa innra með okkur, og fyrir okkur
liggur að fi nna þeim farveg. Góður kennari er stöðugt að athuga
hvað nemendur gera, hvað þeir læra, hvað hann sjálfur gerir
og hverju hann breytir næst til að ná enn betri árangri. Þannig
er eilíft hringferli umbótakennarans. Grunnatriði er að fi nna
stuðning, sjá starfi ð sitt í nýju ljósi og brjótast út úr hefðinni.
Eins og sjá má var erindi MacBeaths fjölbreytt og vakti
viðstadda til umhugsunar um margar hliðar skólastarfs.
Það sem hæst ber í mínum huga er að rækta samstarfi ð
við starfsfélaga og hjálpast að við að skapa samfélag um
skólaþróun. Þar gefst okkur tækifæri til að móta starfi ð, vega
og meta tilfi nningar okkar til skólans, stöðu nemandans
innan hans, stuðla að nýbreytni og þróun, kveða niður gamla
drauga, draga úr áhrifum neikvæðra þátta og hjálpast að við
að feta ótroðnar slóðir. Í því starfi verðum við þó ávallt að byrja
innra með okkur sjálfum og fi nna fótfestu til framfara, eins og
MacBeath tengdi svo skemmtilega við þessi kunnuglegu orð:
„Setjið grímuna fyrst á ykkur sjálf áður en þið aðstoðið aðra“.
málþing