Gerðir kirkjuþings - 01.01.2014, Side 56

56 57
5

Breytingar á fjölda prestssetursjarða

Á árinu 2008 eru prestssetrin 84 að tölu og þar af eru 41 prestsseturs jörð. Núna (2014) eru þau 57 og
þar af eru 26 prestssetursjarðir. Á síðustu sjö árum hefur prestssetrum í heild fækkað um 27 og þar af
hefur fækkað um 15 prestssetursjarðir. Í álitsgerð prestssetranefndar frá 1965 eru skoðaðar 70
prestssetursjarðir. Þannig hefur prestssetursjörðum fækkað um 44 á 49 árum eða um 63%. Áréttað
er að ný prestssetur hafa komið í stað hluta þessara jarða þannig að heildarfækkun prestssetra er ekki
sú sama og jarðanna.
Auk þess á kirkjan átta prestssetursjarðir sem ekki eru setnar af prestum eða í umsjá þeirra. Þær eru;
Mosfell Mosfellsbæ, Reykhólar, Vatnsfjörður, Árnes, Mælifell, Háls, Desjamýri og Mosfell
Grímsnesi. Ekki verður sérstaklega fjallað um þessar jarðir í skýrslunni.
Á það er bent að kirkjan móti sér skýra stefnu um tilgang eignarhalds á jörðum sem ekki eru
nýttar beint í þjónustu kirkjunnar.
Um jörðina Skálholt gilda sérstakar reglur og er ekki til umfjöllunar í þessari skýrslu.
Ábendingar varðandi framtíðarskipan prestssetursjarða

Kirkjuþing 2011 samþykkti fasteignastefnu fyrir þjóðkirkjuna. Í stefnunni segir m.a:
„1. Til að styðja þjónustu þjóðkirkjunnar, hlutverk hennar og markmið skulu lagðar til fasteignir þar
sem nauðsyn krefur og eftir því sem fjárhagur leyfir og stefna þessi mælir nánar fyrir um.
2. Þjóðkirkjan varðveitir auk þess tilteknar fasteignir þyki sérstök söguleg, menningarleg eða önnur
veigamikil rök hníga til þess. Kirkjuþing ákveður hvaða fasteignir, aðrar en kirkjur, skuli varðveittar
hverju sinni, á þeim grundvelli“.
Samhliða stefnumörkun þessari var á kirkjuþingi 2011 lögð til heimild til fækkunar prestssetra á
næstu árum einkum á Suðvesturhorni landsins og stærri þéttbýlisstöðum. Í flestum tilvikum var um að
ræða prestsbústaði en einnig tvö lögbýli (jarðir). Í fylgiskjali með skýrslu þessari er getið um þær
prestssetursjarðir sem áfram verða í þjónustu kirkjunnar uns annað kann að verða ákveðið. Samkvæmt
því verða prestssetursjarðir um næstu framtíð 25 talsins.
Rétt er að fram komi að hér er fyrst og fremst fjallað um þau skilyrði sem jarðir þurfa að hafa ef reka á
þær sem prestssetur í framtíðinni. Það er síðan sjálfstætt úrlausnarnefni og utan viðfangsefnis þessa
starfshóps hvort selja skuli fyrrum prestssetursjarðir eða halda þeim áfram í eigu þjóðkirkjunnar á
grundvelli fasteignastefnu þjóðkirkjunnar. Á það skal bent að verulegur kostnaður fylgir eignarhaldi
á jörðum, en ávinningurinn felst í tekjum af jörðinni og væntanlegum verðhækkunum, sem eru þó
ekki í hendi fyrr en við sölu. Þá má ekki gleyma væntum ábata af notum eignarinnar í þágu
kirkjunnar.
Með hliðsjón af framangreindri stefnumörkun er einkum tvennt sem líta ber til varðandi mat á stöðu
prestssetursjarða.