Félagsbréf - 01.06.1963, Qupperneq 51

Skúlason vísindamenn, vitfirringar og
spæjarar. Þorsteinn Ö. Stephensen
var mjög mannlegur og skemmtilegur
og sannfærandi lögreglufulltrúi; hitt
er meira álitamál hversu „mannlegur“
og „skemmtilegur“ Voss Dúrrenmatts
er. Sýninguna brast sem sagt sann-
ferðugan heildarsvip, stíl; eða rétt-
ara sagt: stíllinn var enginn; sýning-
in virtist streitast í ýmsar áttir í senn.
Þar fyrir var hún allrar athygli verð
°g ýmis einstök atriði hennar mjög
skemmtileg; undir nákvæmari og inn-
lifaðri stjórn hefði hún ugglaust orðið
miklu betri.
Það þykir víst góð latína að leik-
húslist sé með öllu óskyld „bókmennt-
um“; menn eru stundum að tilkynna
eitthvað þvílíkt í blaðaviðtölum. Hitt
er að minnsta kosti jafngóð kenning,
að „leikhúslistin“ sé næsta j bjargar-
laus ef leiktextinn er með öllu sneydd-
ur bókmenntagildi og jafnvel öllu
bókmenntalegu sniði; sannlegast er að
leikhúslistinni vaxi ásmegin á réttu
hlutfalli við hókmenntagildi leikverk-
anna. Þetta má heimfæra um verk
þeirra Dúrrenmatts og Frischs; ég
hygg að sá holhljómur sem sýningar
þessara verka hafa þrátt fyrir allan
ytri glæsihrag komi til af því að þau
eru hæpnar bókmenntir. Og ég held
að Dimmuborgir Sigurðar Róherts-
sonar (Þjóðleikhúsið; leikstjóri Gunn-
ar Eyjólfsson) eigi sér alls enga lífs-
von í leikhúsinu eða utan þess;
föndur leikstjórans við textann breytir
engu þar um (og breytingin á niður-
'agi þess beinlínis veikir það frá upp-
runalegri mynd) né tjáir að tala um
frammistöðu leikenda. Þetta er nú
ekki sagt til að „níða niður“ íslenzka
leikritun, en enginn akkur er í því
að undirmálsverk séu kölluð fram-
bærileg. Þá er mér öldungis óskilj-
anlegt hvernig leikdómarar sumra
blaða gátu talað um „þáttaskil“,
„hrotið blað“ í sögu íslenzkrar leik-
listar o.s.frv. vegna einþáttunga Odds
Björnssonar. (Gríma: Þrír einþáttung-
ar; leikstjórar Helgi Skúlason og
Gísli Alfreðsson. Fjórir einþáttungar;
útg. Isafoldarprentsmiðja.) Góðviljað-
asta skilningi má kannski skilja þætti
Odds sem einhvers konar tilraunir
til sviðshugsunár, sviðsköpunar; en
þessi tilraun kemur fyrir lítið með
því að hugsunin er svo ósköp flöt,
ófrumleg og hégómleg, og leikritunin
einkennist ennfremur af fádæma getu-
leysi í meðferð málsins. Átakanlegast
birtist þessi vanmáttur í þættinum um
Borgia-fjölskylduna; hér er efniviður
í stílfærðan gamanleik, hæðinn og al-
varlegan, en persónusköpun dettur -öll
niður í máttvana glósur, sviðsræðan er
undarlega þembdur kjánaskapur. Þá
var Partí skárra þótt yfirborðslegt sé,
með því að þar er þó fálmað i áttina
að samtíðarveruleik; en ósköp er
„frumléikinn“ flatur (maðurinn með
hrosshausinn t.d., og, æi, skrímslið í
lokin; svo er argað a-a-a-a-a-hh;
tjaldið), I bókinni er þáttur sem
heitir Amalía og hefði átt að leika
fremur en Við lestur framhaldssögunn-
ar sem ekki er neitt; í Amalíu er þó
viðleitni til persónukönnunar. Þetta
um Odd; en þó höfundarnir séu ólíkir
er vanmáttur Sigurðar Róbertssonar
sömu ættar. Hann hefur fengið hug-
mynd að glæpasögu sem út af fyrir
FÉLAGSBRÉF 47