Félagsbréf - 01.06.1963, Page 57

Stefán um fólk sem hann fann til með,
líf sem hann þekkti. Þær sögur voru
ekki út í bláinn.
En Stefán Júlíusson virðist eitthvað
hafa villst af leið á þessum tíu árum.
Jökull Jakobsson.
Forvitnilegar þ jóð'sögur
Grískar þjóSsögur og æfintýri.
Friðrik Þórðarson snéri úr grísku.
Heimskringa 1%2.
Þjóðsögur og sagnir eru fyrir margra
hluta sakir merkilegar bókmenntir.
Oft er í þeim hinn fegursti og tærasti
skáldskapur. En burtséð frá bókmennta-
gildi þeirra, mun fátt vera betur fallið
til skilningsauka á einni þjóð og al-
þýðumenningu hennar en það, hvaða
sagnir hún helzt kýs að segja og
hverjar myndir þjóðtrú hennar tekur
á sig munnlegri sagnageymd. Þjóð-
sögur allra landa eiga að vísu margt
sameiginlegt. Minni þeirra berast
víða og eru ekki bundin af venjuleg-
Um landamærum þjóða og tungumála.
Þjóðsagnaminni Evrópu eru geysimörg
hin sömu alls staðar, hvort heldur er
á I\orðurlöndum eða sunnan Mundíu-
fjalla. En þó er blær sagnanna oft allt
annar og frásagnarmátinn gerólíkur,
eftir þvi hvar í landi sagnirnar eru
sagðar.
Bókaforlagið Heimskringla hefur nú
gefið út safn grískra þjóðsagna og
æfintýra, sem ungur menntamaður hef-
ur snúið úr frummálinu. Hingað til
hefur ekki verið mikið gert að því, að
gera íslenzkum lesendum aðgengilegar
þjóðsögur og sagnir annarra þjóða.
Eitthvað hefur þó verið þýtt af sögum
næstu nágrannaþjóða okkar, en nokk-
uð mun það tilviljunarkennt, hvað tek-
ið hefur verið. Og fátt hefur verið
dregið af fjarlægari miðum. Það er
því óneitanlega fagnaðarefni að fá í
hendur bók sem þessa, 27 þjóðsagnir
og æfintýri austan af Balkanskaga.
Þess er helzt að sakna, að bókin skuli
ekki vera stærri og flytja fleiri sögur.
Þó kennir í kverinu margra grasa. Þar
eru æfintýri um álög og hamskipti,
sem öllum lyktar farsællega eins og
vera ber í æfintýrum. Þar eru sagnir
um kynjaverur þjóðtrúarinnar, drauga
og náttúruvættir, helgisögur og dæmi-
sögur, sögur um nafngreinda menn og
raunverulega atburði.
Því er ekki að leyna, að margt í
sögum þessum kemur íslenzkum les-
anda kunnuglega fyrir sjónir. Mörg
minnanna eru alþekkt í íslenzkum sög-
um, og ættarmót virðast ýmis með
íslenzkri þjóðtrú og grískri. Má sem
dæmi um líkindin nefna hin tíðu ham-
skipti af völdum álaga og stjúpuminn-
ið (sem að vísu kemur undarlega sjald-
an fyrir í sögunum eða aðeins í sög-
unni af Maró og jólasveinunum). Þá
gæti sú örlagatrú, sem gegnsýrir marg-
ar sagnanna vel verið íslenzk. En á
hinn bóginn er margt æði ólíkt. Sá
refsingamáti að slíta sökudólginn sund-
ur milli óðra hesta, lætur framandlega
í íslenzkum eyrum. Og engin dæmi veit
ég þess, að íslenzkir draugar, sem þó
gátu verið býsna veraldlegir og efnis-
FÉLAGSBRÉF 53