Orð og tunga - 01.06.2009, Qupperneq 48

Orð og tunga - 01.06.2009, Qupperneq 48
38 Orð og tunga sem ýmsir fræðimenn hafa haldið fram á síðustu árum, að á 14. og 15. öld hafi verið svo lítill munur á lágþýsku og norrænum málum að eðlilegra sé að líta á samband þeirra sem snertingu milli mállýskna en milli mála (sbr. 3.2) þá er samband viðtökumálsins (íslensku) og veiti- málsins (lágþýsku eða ensku) nokkuð annars eðlis á fyrra tímabilinu en á því síðara. Ef um n.k. mállýskutengsl hefur verið að ræða þýð- ir það að í samskiptum hansakaupmanna og Norðurlandabúa hefur hvor getað talað sitt mál þannig að hinn skildi, líkt og þegar t.d. Dan- ir og Norðmenn ræðast við nú á dögum, annar á dönsku og hinn á norsku, og því hafa tengslin ekki endilega leitt til eiginlegs tvítyngis. Það sama virðist geta átt við um íslensku á þessum tíma því skilin milli hennar og meginlandsmálanna norrænu eru þá enn óveruleg, a.m.k. miðað við það sem síðar varð. Aftur á móti er meiri munur á nútímaís- lensku og ensku en svo að þeir sem tala þessi máli geti skilið hver ann- an nema með því að læra mál hins — yfirleitt þannig að íslendingar læra ensku og hafa samskipti við enskumælandi fólk á henni. Þannig byggir snerting málanna á því að íslenskir málnotendur séu tvítyngd- ir, a.m.k. að einhverju marki, og staða ensku í heiminum stuðlar að því að þeir þrói með sér færni í ensku. Hansakaupmenn voru fyrst og fremst kaupmenn en ekki sérlegir boðberar menningar, en í kjölfar veraldlegra umsvifa fylgdu þó þættir úr menningu þeirra, t.d. klæðaburður, tónlist, hljóðfæri, sögur, kvæði, og að auki gríðarlega margt sem tengdist handverki og listum; þetta endurspeglast í þeim tökuorðum sem bárust úr miðlágþýsku. Ensk og amerísk menningaráhrif nú á dögum eru mjög víðtæk. Ekki hefur ver- ið rannsakað skipulega hvernig fjölda og útbreiðslu enskra tökuorða á mismunandi merkingarsviðum er háttað, en þau eru ekki síst áber- andi á sviðum þar sem helst gætir mikilla og örra breytinga eftir tísku og tíðaranda, t.d. í dægurmenningu af ýmsu tagi og þar sem erlend samskipti eru mikil. Það eru jafnframt svið þar sem orð eiga sér oft stuttan líftíma, óháð uppruna þeirra. í greininni var vikið að umfangi tökuorða á þeim tveimur tíma- bilum sem hér hefur verið fjallað um og reynt að meta hlutfallslega tíðni þeirra í textum. Forvitnilegt er að bera saman miðlágþýsku áhrif- in í eldri textum og þau ensku í nýlegum textum. Það er gert í töflu 3 sem bæði sýnir hlutfall dæma um tökuorð í textunum í heild (lesmáls- móti hafði einungis fjórðungur „aldrei" notað ensku á þeim tíma (sbr. Kristján Áma- son 2005:130).
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188

x

Orð og tunga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.