Orð og tunga - 01.06.2009, Qupperneq 114

Orð og tunga - 01.06.2009, Qupperneq 114
104 Orð og tunga rímnaskáldin, voru löngum meðvituð um form og mismun bragar- hátta, og gáfu þeim íslensk nöfn.2 Seinni tíma menn, Eggert Ólafsson, Jónas Hallgrímsson og ekki síst Benedikt Gröndal skrifuðu um fag- urfræði (Eggert Ólafsson 1832, Jónas Hallgrímsson 1837 og Benedikt Gröndal 1948-1954), svo að ekki sé minnst á ýmsa fræðimenn á tutt- ugustu öld.3 Hugtakakerfi íslenskrar bragfræði er margþætt og flókið, en hér verður hlaupið yfir þetta allt saman og sjónum beint að síðari hluta tuttugustu aldar. Hugtök og heiti í bókmenntafræði áttu sér undanfara, sem var kver- ið Bókmenntir eftir Hannes Pétursson, sem kom út 1972.4 Þar kemur orðið bókmenntafræði fyrir í tíunda sinn skv. Ritmálsskrá. Rit Hannes- ar er hið fyrsta sinnar tegundar á íslensku. Vitaskuld eru þar mörg sömu flettiorð og síðar voru í Hugtökum og heitum, en greinarnar að jafnaði mun styttri, enda er rit Hannesar ekki nema um þriðjungur af Hugtökum og heitum að blaðsíðutölu, en þó í talsvert minna broti. Bæði þessi rit taka vitaskuld mið af hliðstæðum ritum á erlendum tungum en hafa þó allmikið séríslenskt efni. í rit Hannesar hafa verið tekin upp nokkur nöfn fornrita og jafnvel þekktra handrita, sem ekki eru í Hugtökum og heitum, en þar eru þó fáeinar flettur með nöfnum Eddu- kvæða, svo sem Hávamál, Helgakviður, Guðrúnarkviður, Sigurðarkviður og Völuspá, og auk þess Sólarljóð, og eru þær svolítið undarlega sett- ar. Hannes afsakar handritanöfnin í sinni bók skemmtilega í formála: „Kennir í þessu nokkurrar ósamkvæmni, miðað við val uppflettiorða, ellegar svima vegna endurkomu íslenzkra handrita úr dönskum söfn- um" (Hannes Pétursson 1972:5). 2Nöfn rímnabragarhátta eru afar mörg og stundum tvö nöfn eða jafnvel fleiri á sama hætti, sjá: Helgi Sigurðsson 1891 og Sveinbjörn Beinteinsson 1953. Sjá einnig óðfræðivefinn Braga: http://ordab30.lexis.hi.is/bragi/. 3Sá íslendingur sem mest skrifaði á íslensku um fagurfræðileg efni í bókmennt- um fyrir 1900 var Benedikt Gröndal 1948-1954; sjá einkum 111:25-56, og IV:217-257. Um fræði Gröndals fjallar Þórir Óskarsson 1987, sjá einkum bls. 107-149. Sjá einnig Stílfræði hans og Þorleifs Haukssonar 1994. Skrif Gríms Thomsen um bókmennta- fræði voru aðallega á dönsku, um þau sjá Kristján Jóhann Jónsson 2004. - Vitaskuld er miklu víðar í prentuðum og óprentuðum ritum fyrri alda umræða um bókmenntir og einkenni þeirra, auk þess sem þýdd voru rit af þessu sviði, en í þessum stutta inn- gangi um bókmenntafræðileg hugtök er ekki hægt að nefna hvaðeina og enn síður að gera þessu efni verðug skil. 4Því efni mun upphaflega hafa verið ætlaður staður í alfræðiriti sem Menning- arsjóður ætlaði að gefa út. Sú fyrirætlun fór út um þúfur, en nokkur sjálfstæð kver komu út um sérstaka efnisflokka.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188

x

Orð og tunga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.