Orð og tunga - 01.06.2009, Qupperneq 174

Orð og tunga - 01.06.2009, Qupperneq 174
164 Orð og tunga hættuspil gæti verið að hrófla við honum og rugla menn í ríminu með nýjum orðum; á hættustund til sjós mætti ekki skapast misskilningur vegna orðanotkunar. Deilan um sjómannamálið lýsir ákveðnum grunnvanda sem oft hlýtur að koma upp í íðorðastarfi: árekstur hagnýtissjónarmiða og hreinleikahugsjónarinnar. Deilan snerist um orðaforða sem sjómenn voru vanir og notuðu við dagleg störf sín, stundum við mjög erfiðar og hættulegar aðstæður. Annars vegar voru sjómennirnir (eða fulltrú- ar þeirra) sem notuðu orðaforðann. Hins vegar voru málræktarmenn úr menntastétt sem ekki stunduðu sjómennsku og höfðu væntanlega litla sem enga reynslu af henni en höfðu aftur á móti háleitar hug- myndir um hreinleika tungumálsins. Hér urðu hinir síðarnefndu að lúta í lægra haldi en, eins og höfundur bendir á (bls. 82), lifði mál- stefna þeirra áfram. Þessar deilur (og aðrar áþekkar) áttu þátt í að efla málvitund íslendinga og styrkja hreinleikahugsjónina. Enda þótt meginviðfangsefni þessarar rannsóknar sé fyrri hluti tuttugustu aldar er í þriðja kafla fjallað í löngu máli um tillögur að Akademíu íslands 1951, um íslenska málnefnd frá 1964, stofnun ís- lenskrar málstöðvar 1985, stofnun Málræktarsjóðs 1991 og Orðabanka Islenskrar málstöðvar sem opnaður var 1997. Þetta yfirlit er þó hið for- vitnilegasta og er fengur að því. í lok þriðja kafla er lagamál tekið sem dæmi um fagmál. Lagamál hefur ýmis sérkenni bæði í orðanotkun og orðaröð og mikill hluti íslenskra laga og reglugerða er þýddur úr er- lendum málum. í þessari umræðu saknar lesandi að getið sé Þýðinga- miðstöðvar utanríkisráðuneytis, sem stofnuð var 1990, og hugtaka- safnsins sem aðgengilegt er á Netinu með sama hætti og Orðabanki íslenskrar málstöðvar (nú á Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum). I íslenskri orðasmíð er notast við fjórar aðferðir, eins og getið er á bls. 89 og sýnt með dæmum: (a) samsetningu, (b) afleiðslu, (c) ný- merkingu og (d) aðlögun aðkomuorðs (í framburði, beygingu og staf- setningu). Þessar fjórar aðferðir eru þó alls ekki jafngildar. Jafnan er mælt með fyrstu þremur aðferðunum en litið á fjórðu aðferðina sem eins konar neyðarúrræði þegar allt annað þrýtur. Þetta viðhorf er býsna gamalt, þótt höfundur ræði það reyndar ekki þarna á þessum stað. Það er áberandi þegar í störfum orðanefndar Verkfræðingafé- lagsins á þriðja áratug tuttugustu aldar, eins og fram kemur í um- fjölluninni í bæði öðrum og þriðja kafla, en er ugglaust miklu eldra.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188

x

Orð og tunga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.