Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2013, Blaðsíða 13

Náttúrufræðingurinn - 2013, Blaðsíða 13
13 Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags Inngangur Í ágúst 2007 uppgötvaðist nýtt stöðuvatn efst á Okinu í Borgar- firði þegar fyrsti höfundur þessarar greinar gekk á fjallið ásamt eiginkonu sinni. Ofan í gíg dyngjunnar blasti við allmyndarlegt vatn, nær 100 m breitt og 200 m langt (1. mynd). Vatnið var augljóslega til komið vegna snjó- og ísbráðnunar, en ekki mótað að fullu þar eð snjór og ís lágu umhverfis það að töluverðu leyti. Á þeim árum sem liðin eru frá fundinum hefur ísinn hörfað enn frekar og vatnið tekið á sig fyllri mynd (1. og 2. mynd). Tilurð vatnsins má rekja til hlýnandi loftslags og bráðnunar jökulsins á Okinu í kjölfarið, en líkt og aðrir jöklar landsins hefur Okjökull látið undan síga vegna hækkandi lofthita.1,2 Hilmar J. Malmquist, Finnur Ingimarsson, Haraldur Rafn Ingvason, Stefán Már Stefánsson og Þóra Hrafnsdóttir Í ágúst 2007 uppgötvaðist nýtt vatn í gígnum efst á Okinu í Borgarfirði. Ekki er vitað til þess að fullmótað stöðuvatn hafi verið þarna um langan aldur og er tilurð vatnsins rakin til hlýnandi loftslags með tilheyrandi bráðnun Okjökuls. Í kjölfar fundarins hafa starfsmenn Náttúrufræðistofu Kópavogs fylgst með vatninu og tekið þar sýni og sinnt mælingum, nú síðast í ágúst 2010. Vatnið hefur hlotið heitið Blávatn með tilvísun í bláleitan ís í vatnsskálinni, hreinleika vatnsins og hve ungt það er og ómótað. Blávatn er í 1.114 m h.y.s. og liggur hæst stöðuvatna á landinu. Það er um 0,12 km2, meðaldýpi er 2,7 m og mesta dýpi 4,5 m. Ís er enn til staðar í gígnum og vatnið á eftir að dýpka og stækka ef fram heldur sem horfir með hlýnandi loftslag. Eins og búast mátti við var Blávatn ískalt og snautt af næringarefnum og lífverum. Kísilþörungar, bessadýr og þyrildýr réðu ríkjum í hinu unga vistkerfi. Algengasti þörungurinn var agneski (Achnanthes subatomoides) en sáldeski (Aulacoseira islandica f. curvata) vó mest í lífþyngd. Í vatnsbolnum fundust þyrildýrin spaðaþyrla (Keratella cochlearis) og mallakútur (Gastropus minor) sem líklega er ný tegund á Íslandi. Engin dýr fundust á fjörugrjóti en í þunnu seti á ísbotninum fundust bessadýrin Hypsibius convergens og tegund af ættkvíslinni Isohypsibius. Flestar lífverurnar í Blávatni eiga það sameiginlegt að vera mjög kuldakærar og lífseigar. Vöktun Blávatns veitir einstakt tækifæri til að fylgjast með frá upphafi hvernig ungt og ósnortið vatnavistkerfi þróast í tímans rás án beinna áhrifa af mannavöldum. Vegna vísindalegra hagsmuna er mikilvægt að vernda Blávatn og friðlýsa það. Blávatn NÝJASTA STÖÐUVATN LANDSINS Náttúrufræðingurinn 83 (1–2), bls. 13–23, 2013 Ljósm./Photo: Oddur Sigurðsson. Ritrýnd grein
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.