Náttúrufræðingurinn - 2016, Blaðsíða 23

95
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Almennt um samlífi
sæfífils og rækju
Krabbadýr sem á annað borð
lifa samlífi með öðrum lífverum
eru oftast í samlífi með skráp-
dýrum, sæfíflum eða öðrum hrygg-
leysingjum þar sem þau geta
leitað skjóls, aflað sér fæðu eða
æxlast.15,19,20 Fyrir krabbadýrin er
það kostur við sæfífla að þeir eru
flestir botnfastir, en aðrar tegundir
sífellt á ferðinni, svo sem ígulker.
Samlífi rækju og sæfífla er
töluvert algengt og hefur mest verið
rannsakað á svæðum við miðbaug.
Rækjutegundir eru misvandlátar
við val á sæfífiltegundum. Í sumum
tilfellum hópast þær í kringum
aðeins eina tegund sæfífils þó að
aðrar tegundir séu í nágrenninu.21
Aðrar rækjutegundir eru í samlífi
með mörgum tegundum sæfífla, svo
sem rækjan Periclimenes rathbunae
sem hefur fundist í samlífi með sjö
mismunandi sæfífiltegundum.22
Helsti ávinningur fyrir rækjuna
er skjólið sem sæfífillinn veitir
þannig að erfiðara verður fyrir
afræningja að nálgast hana. Auk
þess falla matarleifar á botninn
frá sæfíflunum og geta rækjurnar
nærst á þeim og nærast jafnvel á
sæfíflinum sjálfum.23 Rækjurnar fá
því bæði skjól og fæði. Bygging
sæfífla virðist skipta máli fyrir
rækjutegundirnar, því flestar sækja
þær í sæfífla sem eru með stuttan fót
og breiða arma, fremur en fótlanga
sæfífla með þunna fjaðurlaga arma.
Slíkir sæfíflar veita að líkindum
meira skjól við sjávarbotninn.21
Rækjur sækja ekki í sæfífla sem
hafa dregið sig saman, líklega vegna
þess að þeir veita ekki eins gott skjól.
Einnig hefur komið í ljós að stærri
rækjur halda sig fjær sæfíflinum
en þær minni.21 Skýringin á því
er hugsanlega sú að stærri rækjur
verða síður fyrir afráni en smærri og
geta því hætt sér lengra frá skjólinu.
Greinilegt er að rækjur hagnast
af samlífi með sæfíflum en í
fæstum tilvikum virðist sæfíflarnir
hafa ágóða af samlífinu. Nokkrar
sæfífiltegundir nýta sér nitur sem
kemur úr saur ræknanna og taka
það upp í gegnum armana.24 Þetta er
sérstaklega nytsamlegt fyrir sæfífla í
samhjálp með þörungum. Þeir þurfa
nitur til að ljóstillífa og oft er lítið af
nitri umhverfi þeirra. Kunnugt er að
sæfífilinn Bartholomea annulata fær
skjól frá rækjunni Alpheus armatus
gegn burstaorminum Hermodice
carunculata. Þegar rækjan er er ekki
til staðar ræðst burstaormurinn á
sæfífilinn, drepur hann og étur.25,26
Atferlisrannsóknir á sjávar-
lífverum geta verið flóknar þar
sem ekki er auðvelt að fylgjast með
lífverunum í náttúrulegu umhverfi
sínu. Því er þekking á samlífi
sjávarlífvera líkt og sæfífils og rækju
ekki mikil. Með tíð og tíma safnast
þó saman upplýsingar sem auka
skilning okkar á atferli lífveranna.
9. mynd. Leirblóm ásamt stóra kampalampa og annarri rækjutegund óþekktri á leirbotni við
Ísland. Einnig sjást á myndinni nokkur dauð ígulker (hvít og kringlótt) og kalkrör sem
burstaormar hafa að líkindum skilið eftir sig. – Sea anemone Bolocera tuediae on mud
bottom, with two associated shrimp species, one species is northern shrimp Pandalus
borealis. Also seen on in the photo are dead sea urchins (white and round) and presumably
serpulidae polychaetea tubes. Ljósm./Photo: Hafrannsóknastofnun.
Summary
Symbiosis of shrimp and sea
anemone
In this paper, symbiosis of two benthic
species in Icelandic waters was ob-
served on underwater images; Lebbeus
polaris, which is a cold water shrimp and
Bolocera tuediae, which is a common sea
anemone. Both are found in Icelandic
waters but information about their bio-
mass, distribution and behaviour is lim-
ited. Shrimps are commonly found to
live symbiotic life with sea anemones. In
general, shrimps benefit by seeking shel-
ter and eating food items that the sea
anemones drop to the sea floor. The sea
anemones which have a mutualistic re-
lationship with algae may receive extra
nitrogen from the shrimps’ faeces that
the algae uses for photosynthesis. L. po-
laris and B. tuediae live a symbiotic rela-
tionship where L. polaris seek shelter un-
derneath the arms of B. tuediae, while B.
tuediae does not seem to gain anything
from this symbiotic relationship, nor
does it seem to have negative effect for
the sea anemone. Our understanding of
this relationship is limited but it seems
to be observed quite commonly, both in
Icelandic waters and in other areas.