Náttúrufræðingurinn - 2016, Blaðsíða 20

Náttúrufræðingurinn
92
oft fremur litlaus á að líta og því er
leirblómið sérlega áberandi á slíkum
botni. Á norsku heitir leirblómið
mudderbunnsjørose eða ,leirbotns-
særósʻ í beinni snörun, sem tengir
tegundina við leirbotn á sama hátt
og hið nýlega íslenska heiti. Í sjó er
þessi tegund, eins og flestir sæfíflar,
falleg á að sjá með langa arma sem
sveiflast til og frá í leit að æti. Þegar
upp úr sjó er komið krumpast
sæfíflar iðulega saman, draga
armana jafnvel inn og verða nær
óþekkjanlegir. Leirblómið dregur
sjaldan inn armana þegar það
kemur úr sjó en verður slepjulegt á
að líta (2. mynd). Það á til að kasta af
sér örmunum en ekki er vitað hvaða
tilgangi það þjónar.
Pólrækja leBBeus polaris
Rækjur tilheyra fylkingu liðdýra
(Arthropoda) og undirfylkingu
krabbadýra (Crustacea). Liðdýr
eru fjölbreyttur hópur lífvera
sem hefur aðlagast nánast öllum
búsvæðum á landi, í ferskvatni
og í sjó. Rækjur tilheyra ættbálki
tífætlinga (Decapoda) en í þeim
ættbálki eru einnig humrar og
krabbar. Humrar og krabbar hafa
aðlagast botnlífi en rækjurnar eiga
mun auðveldara með að synda frá
botninum.5 Í heiminum eru um
3.000 rækjutegundir og finnast þær
bæði í ferskvatni og í sjó.
Yfir 50 tegundir af Lebbeus-
rækjum eru þekktar og finnast þær
á ýmsu dýpi víðs vegar um heim.7
Pólrækja L. polaris (3. mynd) er ein
af 25 rækjutegundum sem fundist
hafa við Ísland (óbirt gögn frá
Hafrannsóknastofnun). Fullvaxin
pólrækja er venjulega 6–7 cm að
heildarlengd en þó hafa fundist
einstaklingar allt að 9 cm langir.10
Pólrækja er ljósbleik að lit með
dökkar rendur á búknum en oft má
einnig sjá rendur á fótum.
Pólrækja er ekki nytjategund
og hafa engar beinar rannsóknir
verið stundaðar á henni við Ísland.
Aðeins er kunnugt um fáeinar
erlendar rannsóknir.11 Pólrækja
hefur verið skráð í rækjuleiðöngrum
Hafrannsóknastofnunar en þá veiðist
hún stundum sem meðafli en hefur
auk þess fundist við fæðugreiningu
úr magasýnum ýmissa fiska (óbirt
gögn frá Hafrannsóknastofnun).
Fæðugreining hefur oft reynst
nytsamleg við að athuga útbreiðslu
tegunda þar sem afræninginn er
yfirleitt veiddur á sömu slóð og
hann étur bráðina.12 Hér við land
hefur pólrækja oftast fundist út
af Vestfjörðum og fyrir norðan
landið (4. mynd), sem er kaldasta
hafsvæðið við Ísland.13 Lebbeus-
tegundir eru kaldsjávartegundir
og finnast því yfirleitt í köldum
(arktískum) sjó en einnig dýpra þar
sem sjávarhiti er hærri. Pólrækja
finnst á allt að 1.000 m dýpi en hefur
oftast fundist á 30–300 m dýpi.10
Mesta dýpi sem hún hefur fundist
2. mynd. Leirblóm komið upp úr sjó. Þvermál þess er um 10 cm. – Bolocera tuediae,
approximately 10 cm in diameter, on deck. Ljósm./Photo: Steinunn H. Ólafsdóttir.
1. mynd. Leirblóm á sandbotni. Sjá má litlar rækjur gægjast undan örmum þess og eina
innan armanna. Hægra megin á myndinni er slöngustjarna af ætt Brisingidae. – Sea
anemone Bolocera tuediae on a sand bottom. Small shrimps can be observed beneath the
arms of the sea anemone and one within the arms. To the right is an asteroid belonging to
the Brisingidae family. Ljósm./Photo: Hafrannsóknastofnun.