Læknablaðið - 01.11.2016, Blaðsíða 7

LÆKNAblaðið 2016/102 479
R I T S T J Ó R N A R G R E I N
Árið 2005 gerðu Samtök evrópskra háskóla (European University
Association, EUA) viðamikla úttekt á Háskóla Íslands og komst út-
tektarnefndin, sem skipuð var erlendum sérfræðingum, að þeirri
niðurstöðu að Háskóli Íslands væri alþjóðlegur rannsóknaháskóli
í hæsta gæðaflokki, vel rekinn og skilvirkur. Jafnframt sendu er-
lendu sérfræðingarnir stjórnvöldum skýr skilaboð: Fjármögnun
háskólans væri verulega ábótavant í alþjóðlegum samanburði og
ógnaði það gæðum starfseminnar til lengri tíma litið. Eðlilegt er
að spurt sé: Hefur eitthvað breyst á þeim áratug sem liðinn er frá
úttektinni?
Það er kunnara en frá þurfi að segja að aðeins þremur árum
eftir birtingu skýrslu EUA hrundi íslenska bankakerfið með til-
heyrandi afleiðingum fyrir íslenskt efnahagslíf. Dró þá enn úr fjár-
veitingum til háskólastigsins þótt nemendum hefði fjölgað mikið á
sama tíma. Þrátt fyrir verulegan niðurskurð tókst Háskóla Íslands
þó að halda rekstrinum í jafnvægi næstu árin á eftir með ítrasta
aðhaldi í rekstri, launalækkunum, auknu álagi á starfsfólk, frestun
nauðsynlegrar uppbyggingar innviða og minni þjónustu við nem-
endur.
Við Háskóla Íslands eru á haustmisseri 2016 tæplega 13.000
nemendur í grunn- og framhaldsnámi og er skólinn því í með-
allagi stór í norrænum samanburði, hvort sem litið er til fjölda
skráðra stúdenta eða ársverka þeirra.
Sé hins vegar horft til tekna blasir við annar veruleiki: Heildar-
tekjur vegna hvers ársnema á Íslandi þyrftu að vera tvöfalt hærri
til að ná meðaltekjum á ársnema á öðrum Norðurlöndum
Útlit var fyrir að nokkuð myndi rofa til í fjármögnun Háskóla
Íslands þegar Aldarafmælissjóður HÍ var stofnaður í þverpólitískri
sátt allra stjórnmálaflokka á Alþingi á 100 ára afmæli Háskólans
árið 2011. Var það yfirlýst markmið með stofnun sjóðsins að fram-
lög til Háskóla Íslands myndu aukast í áföngum uns náð væri
meðalfjárveitingum til háskóla í ríkjum OECD árið 2016 og meðal-
fjárveitingum til háskóla á hinum Norðurlöndunum árið 2020. Var
þetta markmið ítrekað í stjórnarsáttmála núverandi ríkisstjórnar
og einnig í stefnu Vísinda- og tækniráðs sem lýtur formennsku for-
sætisráðherra og er skipað 6 öðrum ráðherrum ríkisstjórnarinnar.
Þessi fyrirheit hafa ekki verið efnd og í fjármálaáætlun ríkis-
stjórnarinnar fyrir árin 2017-2021 er ekki minnst á þau.
Frá árinu 2007 hefur staðið til af hálfu stjórnvalda að ráðast í
nauðsynlega heildarendurskoðun á reiknilíkani sem notað er til
að meta kostnað vegna kennslu háskólanema. Ef miðað er við árið
2007 vantar um 14% upp á að verðgildi vegins nemendaígildis
sé sambærilegt árið 2016 hjá Háskóla Íslands. Miðað við þessar
forsendur vantar nú um 1300 milljónir króna í kennslufjárveitingu
til háskólans.
Ef ekki nást fram breytingar á fjármögnun íslenskra háskóla
blasir við að endurskoða þarf starfsemi þeirra með verulega nei-
kvæðum afleiðingum fyrir allt háskólanám, vísindastarf, framþró-
un í atvinnusköpun og samkeppnisstöðu Íslands.
Afleiðinganna myndi ekki síst gæta í heilbrigðiskerfinu. Háskóli
Íslands og Landspítalinn starfa í reynd sem órofa heild og mynda
saman öflugt háskólasjúkrahús sem er mikilvægasta kennslu-,
þjálfunar- og rannsóknastofnun landsins á heilbrigðissviði. Ríf-
lega 2000 nemendur leggja nú stund á læknisfræði, hjúkrunar-
fræði, lyfjafræði, sálfræði, matvælafræði, næringarfræði, sjúkra-
þjálfun, tannlæknisfræði, geislafræði, lífeindafræði, talmeinafræði
og fleiri greinar og fá nauðsynlega þjálfun á spítalanum. Eru þá
ótaldir nemendur annarra fræðasviða háskólans í greinum á borð
við heilsuhagfræði, heilbrigðisverkfræði, líftölfræði, sálgæslu og
heilbrigðissiðfræði.
Hagmunir Háskóla Íslands og Landspítalans, sem einnig hefur
verið vanfjármagnaður um langa hríð, eru því nátengdir og ljóst
að áframhaldandi vanfjármögnun háskólans mun leiða til alvar-
legs skorts á fagfólki í heilbrigðiskerfinu með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum.
Barátta Háskóla Íslands fyrir auknum fjárveitingum er barátta
Landspítalans – og barátta spítalans er barátta háskólans. Það er
komið að ögurstundu og stíga þarf ákveðin skref strax.
Funding of the University of Iceland
Jón Atli Benediktsson, PhD degree from Purdue University, USA,
Professor of Electrical and Computer Engineering at the
University of Iceland
President of the University of Iceland
Fellow of IEEE and a Fellow of SPIE
https://doi.org/10.17992/lbl.2016.11.104
Fjármögnun Háskóla Íslands
Jón Atli Benediktsson
prófessor í rafmagns- og tölvuverkfræði
rektor Háskóla Íslands
benedikt@hi.is
Liðskipti í hné4
ACS4
DVT4
PE4
L.IS.MKT.01.2016.0101
1. Patel M.R., Mahaffey K.W., Garg J. et al. Rivaroxaban versus warfarin in nonvalvular atrial
fibrillation. N Engl J Med. 2011;365(10):883–91.
2. Tamayo S., Peacock F., Patel M. et al. Characterizing major bleeding in patients with non-valvular
atrial fibrillation: A pharmacovigilance study of 27,467 patients taking rivaroxaban. Clin Cardiol.
2015;38(2):63-8.
3. Camm J., Amarenco P., Haas S. et al. XANTUS: A Real-World, Prospective, Observational Study of
Patients Treated with Rivaroxaban for Stroke Prevention in Atrial Fibrillation. Eur Heart J.
2015:doi:10.1093/eurheartj/ehv466.
4. Samantekt á eiginleikum lyfs fyrir Xarelto. www.serlyfjaskra.is
Öryggisupplýsingar: Eins og almennt gildir um segavarnarlyf og blóðflöguhemla verður að nota rivaroxaban
með varúð hjá sjúklingum með aukna blæðingarhættu.4
Algengar aukaverkanir (≥1/100 til <1/10): Blæðingar: Í tannholdi, margúll, flekkblæðing, blóðnasir, blóðhósti,
blæðing í auga, blæðingar í húð og undirhúð, blæðing eftir aðgerðir, blæðing í meltingarvegi, blæðing í þvag- og
kynfærum. Aðrar: Blóðleysi, verkir í meltingarfærum og kvið, meltingartruflanir, ógleði, harðlífi, niðurgangur,
uppköst, lágur blóðþrýstingur, kláði, útbrot, verkir í útlim, sundl, höfuðverkur, skert nýrnastarfsemi, hækkun á
transamínasa, sótthiti, bjúgur í útlimum, skertur almennur styrkur og orka, marmyndun, rennsli úr sárum.4
Ekki er mælt með notkun Xarelto hjá sjúklingum með gervihjartalokur.4
Niðurstöður gagnreyndra
rannsókna styrktar af
klínískri reynslu1-3
SPAF4
Liðskipti í mjöðm4
Fyrsti beini hemillinn á storkuþátt Xa til inntöku
Fyrirbyggjandi gegn PE/DVT4