Læknablaðið - 01.11.2016, Blaðsíða 33

LÆKNAblaðið 2016/102 505
vaknaði með fjölskyldunni á morgnana og
fór í stutta gönguferð, svona 5 mínútur,
kom aftur og þurfti þá að leggja sig. Hún
gat gert einn lítinn hlut á dag, svo sem sett
í eina þvottavél en þurfti að leggja sig eftir
það. Hún gat ekki eldað mat vegna þess
að hún réð ekki við að gera tvennt í einu.
Hávaðinn í börnunum fannst henni illþol-
anlegur. Þannig gekk þetta dag eftir dag
og ekkert breyttist.“
Kristina sagði að meirihluti sjúklinga
sem leituðu til Stressklíníkurinnar væri
kominn aftur til vinnu eftir tvö til þrjú
ár, það væri þó misjafnt. Það tók Elsu
tvö ár að komast aftur í vinnu, en aðeins
í 25% starfshlutfall til að byrja með. Nú
eru liðin 6 ár frá því hún var lögð inn og
hún er komin í 75% starfshlutfall. Hún er
enn þreytt eftir vinnu og viðkvæm fyrir
streituvöldum. Hún þarf að skrifa hjá sér
allt það sem mikilvægt er að muna. Gerist
margt ólíkt á sama tíma lendir hún í vand-
ræðum. Nái hún að vinna hægt og rólega
er allt í lagi.
Gefið sjúklingum betri tíma
Hér verður ekki vitnað frekar í fyrirlestur
Kristinu Glise en að honum loknum settist
hún niður með blaðamanni og svaraði
nokkrum spurningum. Fyrsta spurningin
var á þá leið hvernig læknir eigi að bregð-
ast við í niðurhólfuðum veruleikanum.
Hvað byrjar hann að gera þegar grunur
vaknar um sjúklega streitu?
„Þegar til hans koma sjúklingar með
andlega eða líkamlega vanlíðan, kvíða,
depurð eða höfuðverki, ættu þeir að spyrja
þá um samhengið og gefa þeim góðan
tíma til að útskýra. Lausnin má ekki vera
að afgreiða höfuðverk á 10 mínútum með
resepti. Höfuðverkur getur verið einkenni
einhvers sem er miklu flóknara. Læknar
verða að sýna sjúklingum þolinmæði og
leyfa þeim að útskýra eftir hverju þeir
eru að leita. Þeir þurfa að spyrja hvernig
þeim líði í vinnunni og heima fyrir, hvort
einhver vandamál steðji að. Það hjálpar
sjúklingnum að átta sig á því hvers vegna
hann fær svona oft höfuðverk, auðveldar
honum að skilja fyrr en síðar um hvað
vandinn snýst. Þá getur hann unnið gegn
því að hann verði meiri en orðið er. Ef
hann veit ekki hvernig hann á að leysa
vandann er hægt að ræða það á stofunni.
Það leiðir kannski til tilvísunar til sál-
fræðings eða annarra sérfræðinga sem
geta aðstoðað við lausn vandans.“
– Á heilsugæslunni er oft mikið að gera
og læknar hafa lítinn tíma fyrir hvern
sjúkling sem til þeirra kemur.
„Já, það er rétt, en það stafar oftast af
því hvernig við skipuleggjum störf okkar.
Það væri til dæmis góð regla að þegar
sjúklingur leitar til læknis í annað sinn
með líkamlega vanlíðan sem hann kann
enga skýringu á, þá fái hann lengri tíma.
Það eykur líkurnar á að læknirinn greini
vandann fyrr. Það hjálpar lækninum, sjúk-
lingnum og samfélaginu. Þetta snýst um
skipulagið í heilsugæslunni og fyrir hverja
það er hugsað.“
– Læknar segjast gjarnan vera að
drukkna í sjúklingum og geti ekki veitt
þeim löng viðtöl.
„Já, en ef hann hjálpar einum þeirra við
að hefja lausn vandans kemur hann ekki
aftur. Ef hann er afgreiddur með lyfseðli
á 10 mínútum birtist hann aftur og aftur.
Með tímanum fækkar því sjúklingunum.“
Læknar fá líka streitu
– Læknar eru að sjálfsögðu mannlegir
svo þeir geta sjálfir orðið fyrir barðinu á
streitu.
„Já, það er meira að segja frekar al-
gengt, einkum meðal kvenkyns lækna.“
– Hvernig á læknir að bregðast við sem
greinir sjálfan sig með streitueinkenni?
„Hann ætti að ræða við framkvæmda-
stjóra sinn og fá aðstoð við að forgangs-
raða verkefnum, hvað sé mikilvægast og
hverju megi sleppa. Síðan ætti hann að
hugleiða lífsstíl sinn, hvernig skipulegg ég
Kristina Glise heldur fyrirlestur sinn á málþingi Forvarna um miðjan september. Mynd: Motiv/Jón Svavarsson.