Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1972, Qupperneq 8

Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1972, Qupperneq 8
Guðmundur Jóhannesson. RADÍUMMEÐFERÐ VIÐ LEGKRABBAMEINI Guðmundur Jóhannesson læknir við Landspítalann, sérfræð- ingur í kvensjúkdómum. Um langan aldur hafa skurð- lækningar verið ríkjandi með- ferð við illkynja sjúkdómum og lækningin þá í því fólgin að nema burt hið sýkta líffæri. Ár- angur slíkrar meðferðar hefur þó reynzt mjög misjafn og að- eins vel í þeim tilfellum, þar sem sjúkdómurinn hefur verið greindur alveg á byrjunarstigi. Á síðari árum hafa skurðlækn- ingar við illkynja sjúkdómum í getnaðarfærum kvenna þokað meir og meir fyrir geislameð- ferð, og á síðustu tveim ára- tugum má heita, að radíum og ytri geislun með hávolts- tækjum hafi orðið ríkjandi meðferð við leghálskrabbameini og einnig við legbolskrabba- meini. Radíum var uppgötvað þegar árið 1898 og röntgen- geislarnir þremur árum áður. Skömmu eftir síðustu aldamót tókst fyrst að lækna legháls- krabbamein með radíum. Radí- um hefur atómtöluna 226 í lotu- kerfinu. Það myndast við út- geislun úr úraníum, sem hefur atómtöluna 288, en radíum um- myndast síðan í blý (U 238 - Ra 226 - Pb 206). Þannig ummynd- ast hið geislavirka radíum í ó- geislavirkt samband, þ. e. a. s. blý. Þessi breyting tekur hundr- uð ára. Talað er um helminga- tíma og er helmingatími radí- ums 1620 ár. Radíurn gefur frá sér þrenns konar geisla, þ. e. a. s. alfa-, beta- og gammageisla. I þessu sambandi eru eingöngu gammageislarnir notaðir í lækn- ingaskyni. Alfa- og beta-geisl- arnir eru síaðir frá gamma- geislunum með y% mm þvkkri platínuþynnu, sem sett er utan um radíumnálarnar. Þannig frá gengið gefur radíum frá sér nær hreina gammageislun. Radíum gefur frá sér svokallaða harða geisla. Geislunin verður mest al- veg í næsta nágrenni geislagjaf- ans, en minnkar ört er fjær dregur. Meðalskammtur við radíummeðferð á leghálskrabba- meini er í 2ja cm fjarlægð frá miðjum leghálsinum 8000 rönt- gen, en verður 8 cm f jær, þ. e. a. s. út við grindarvegginn, aðeins 1500 röntgen. Geislunin frá rad- íum dregur þannig skammt og verður vart mælanleg, þegar komið er í 1 ]/> m fjarlægð frá geislagjafanum. Radíum hentar þannig einungis ef hægt er að koma því í eða í næsta nágrenni æxlisins. Við leghálskrabbamein liggur æxlið oftast við eða í kringum ytra leghálsopið, það er því engin tilviljun, að radíum- meðferð hefur gefið svo góða raun við flöguþekjukrabbameini á leghálsi. Ýmsar aðferðir hafa verið og eru notaðar við radíummeðferð á leghálskrabbameini. Sú aðferð, sem hér er notuð, er kennd við Stokkhólm, en upphafsmenn þeirrar meðferðar eru próf. Heyman og Kortmejer, sem báð- ir voru yfirlæknar við Radium Hemmet í Stokkhólmi. Stálsívalningur er settur upp í leghálsinn og dós í leggöngin. Við þessa meðferð eru gefnir stórir skammtar í stuttan tíma með 3 meðferðum og látnar líða 2 vikur á milli. Þessir skammtar eru hafðir nokkuð breytilegir eftir stærð og útbreiðslu æxlis- ins. Það, sem ákveður geisla- verkunina á æxlið og aðliggjandi vefi, er margfeldið af radíum- magninu og tímanum, sem það er látið verka. Við hverja með- ferð er geislun í blöðru og enda- þarmi mæld með svokölluðum gammamæli, en það veitir mikið öryggi gegn skaðlega stórum skömmtum. Meðalskammtur, sem gefinn er hér, er 7200 mg radíum-stundir, sem gefur 6000 -8000 röntgen í punkt A í grind- inni, en hann er 2 cm frá mið- punkti leghálsins. Þegar að rad- íummeðferðinni lokinni er gef- in ytri geislun, áður með rönt- gen, en nú með kobolt 60 og þá gefið 4000-5000 röntgen í tu- mor-skammt, mitt í grindarhol- ið. Radíummeöferð við legbols- krabbameini. lllkynja æxli eru mjög mis- næm fyrir geislaáhrifum. Þau æxli, sem líkjast mikið þeim vef, sem þau eru vaxin upp úr, eru yfirleitt ekki geislanæm, þar sem aftur á móti hin, sem eru 2 TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS

x

Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands
https://timarit.is/publication/1239

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.