Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1972, Blaðsíða 12

stöðugt við húð, koma gjarnan
afrifur og sár. Fyrir konur, sem
stunda íþróttir, eru stór brjóst
til trafala, og margar konur,
sem hafa stór brjóst, veigra sér
við að iðka sund eða aðrar
íþróttir, útlitsins vegna. Loks
má minnast á það, að stór brjóst
eru yfirleitt lakari til mjólkur-
framleiðslu en þau, sem minni
eru, og kvillar í þeim algengari
eftir barnsburð.
Aðgerðir þær, sem hér verð-
ur sagt frá, miða allar að því
að minnka óeðlilega stór brjóst,
en þær má einnig nota til þess
að laga brjóst, sem eru óeðli-
lega síð eða slöpp eftir barns-
burði eða megrun. Þá má og
nota þær til þess að jafna brjóst,
sem eru misstór, en slíkt er ekki
óalgengt.
Fyrsta aðgerð, sem sögur fara
af til að lagfæra brjóst, mun
hafa verið framkvæmd og birt
af Durstham, brezkum skurð-
lækni, árið 1669, en eftir því
sem næst verður komizt, mun
hann hafa numið burt mestan
hluta brjóstanna án þess að
reyna að halda lagi þeirra.
Síðar er ekki getið um að-
gerðir á brjóstum vegna óeðli-
legrar stærðar fyrr en árið
1854, en þá birti Velpeau rann-
sóknir á síðum brjóstum og að-
gerðir á þeim.
Á þessari öld, en þó einkum
eftir 1930, hefur birzt í fag-
tímaritum fjöldi greina um
brjóstaðgerðir, og eru aðferðir
til að minnka brjóst orðnar all-
margar og mai-gvíslegar. Þær
skiptast þó aðallega í tvo flokka.
Annars vegar aðgerðir, sem taka
ekki tillit til mjólkurframleiðslu
brjóstanna og byggjast á því
að skera burt mestan hluta
brjóstsins og síðan laga það, sem
eftir verður. Geirvartan er þá
tekin af sem frítt „fullhúðar-
transplantat“ og flutt sem slík
á viðeigandi stað á brjóstinu.
Aðgerð þessi hefur verið all-
mikið notuð í Bandaríkjunum,
en minna í Evrópu og hér á Is-
landi hefur hún eingöngu verið
notuð hjá konum yfir fimmtugt
með mjög stór brjóst. Hvað út-
lit snertir, er árangur af þess-
um aðgerðum ekki eins góður
og af þeim, sem getið verður
um hér á eftir. Brjóstin verða
venjulega flöt og geirvartan að-
eins flatur, dökkur blettur og
að sjálfsögðu tilfinningalaus.
En aðgerðin er einföld og fljót-
leg og nær tilgangi sínum, ef
aðalatriðið er að minnka brjóst-
in. Hins vegar eru allar aðrar
aðgerðir til að minnka brjóst,
að nema burt hluta af brjóst-
inu, en flytja geirvörtuna á ein-
um eða tveimur stilkum, með
eðlilegri blóðrás og helzt eðli-
legri tilfinningu og hæfni til
mjólkurgjafa.
Með þessum aðgerðum fæst
að öllum jafnaði viðunandi
árangur hvað útlit snertir, en
tilfinning í geirvörtunum eftir
aðgerðirnar er mjög misjöfn, og
menn eru alls ekki á eitt sáttir
um hæfni brjóstanna til mjólk-
urgjafa. En þess ber að gæta,
að þau brjóst, sem gera þarf að-
gerð á, mundu hvort eð er vera
lélegir mjólkurgjafar.
Sú aðgerð, sem mest er notuð
í heiminum í dag við að minnka
brjóst, er kennd við sænskan
skurðlækni, Jan Olof Strömbeck
að nafni. Þessi aðgerð hefur ver-
ið mest notuð hér á Islandi, en
einnig hefur verið notuð aðgerð,
sem byggist á sömu grundvall-
aratriðum og er kennd við ann-
an sænskan skurðlækni, Tliord
Skoog að nafni. Sá galli er á
þessum aðgerðum, að þegar frá
líður hættir brjóstunum við að
verða í flatara lagi og geirvart-
an vill á stundum vísa aðeins
upp á við og dragast inn. Þetta
er þó minna áberandi, ef síð-
arnefnda aðferðin er notuð.
Kosturinn við þessar aðgerðir
fram yfir hinar eldri er fyrst
og fremst sá, að þær eru til-
tölulega einfaldar í framkvæmd
og árangur því nokkuð jafn, en
bezti árangur næst ekki nema
sá, sem framkvæmir þær, hafi
allmikla æfingu. Hvað útlit
snertir, verður árangurinn að
öðru jöfnu beztur hjá þeim kon-
um, sem hafa aðeins stór og
þung brjóst, en eru ekki feit-
lagnar að öðru leyti, svo og hjá
konum, sem hafa fyrst og fremst
sigin brjóst.
Hjúkrun eftir brjóstaðgerðir
er tiltölulega einföld. Venjulega
er búið um brjóstin eftir að-
gerðina með einhvers konar
þrýstingsumbúðum, einna helzt
teygjuplástursumbúðum, ef
plásturinn þolist, og kerar eru
settir í sárin til að hleypa út
blóði og vökva frá hinum stóra
sárfleti. Sé talin veruleg hætta
á blæðingu eða mikilli vessa-
söfnun, eru settir inn sogkerar.
Fyrst eftir aðgerðina þarf að
sjálfsögðu að fylgjast með blóð-
þrýstingi sjúklinganna, þvi að
hér er um allmikla aðgerð að
ræða. Blæðing er alltaf talsverð,
meðan á henni stendur, og blæð-
ingarhætta er fyrir hendi eftir
á. Þá þarf að fylgjast með litn-
um á geirvörtunum, en verði
þær bláleitar eftir aðgerðina,
bendir það til þess, að hindrun
sé á blóðrás að þeim eða frá.
Eftir þær aðgerðir, sem
nefndar hafa verið hér að fram-
an og aðallega hafa verið not-
aðar hér á Islandi, þurfa sjúkl-
ingarnir aðeins að liggja í rúm-
inu í tvo til þrjá daga, en strax
á öðrum degi eiga þeir að setj-
ast framan á og byrja á fóta-
og öndunaræfingum. Saumar
eru teknir á 7.—12. degi, en
sjaldnast þurfa þessir sjúkling-
ar að dveljast lengur á sjúkra-
húsi en eina viku. Þegar allir
saumar hafa verið teknir, þarf
að fá góðan brjóstahaldara,
hæfilega stóran, sem heldur vel
að brjóstunum, og er æskilegt
að nota slíkan brjóstahaldara í
að minnsta kosti 3 mánuði eftir
aðgerðina.
Helztu fylgikvillar eftir
brjóstaaðgerðir eru: Drep í geir-
vörtunni, sem stafar venjulega
6 TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS