Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.1996, Qupperneq 31

Mikið úrval og mismunandi fituinnihald tryggir
fólki á öllum aldri þœr mjólkurvörur sem henta
VELDU ÞÉR MJÓLK VIÐ
HÆFI - ALLA ÆVI!
Engin ein fœðutegund, hversu holl sem hún er talin, inniheldur öll
nauðsynleg nœringarefni íhœfilegum hlutfóllum. Fœðuval er bundið
staðháttum og inenitingu ólíkra þjóða og þörfum Itvers og eins.
Ifœði flestra Islendinga gegna mjólk og mjólkurvörur þó mikilvœgu
hlutverki. Mjólk og mjólkurvörur eru auðugri af kalki en nœr allar
aðrar fœðutegundir og sjá flestum okkar fyrir um 70% afþví kalki
sem viðfáum úrfœðunni.
Mjólkin er einnig auðug uppspretta annarra nœringarefna eit kalks.
Hún erpróteinrík og góð uppspretta fyrir A-vítamín, ýittis B-vítamín
(einkum B2, níasín og Bn), en auk þess joð ogfosfór. Öll eru þessi
efni líkainanuni itauðsynleg.
Ráðlagðir dagskammtar (RDS)
afýmsum nœringarefnum
1-10 ára aldur Hlutfall af RDSI2 mjólkur- glösum 11 -20 ára aldur Hlutfall af RDSÍ2 mjólkur- glösum 21 árs og eldri Hlutfall af RDSÍ2 mjólkur- glösum
A-vítamín 500 nsf 50% 800 ng 31% 800 ng 31%
b2 1,0 mg 80% 1,6 mg 50% 1,6 mg 50%
níasín 11 mg 21% 18 mg 13% 16 mg 14%
B12 2.5 V9 92% 3,0 vg 77% 3,0 ng 77%
fosfór 800 mg 60% 1200 mg 40% 800 mg 40%
joð 90 vg 100% 150\ig 60% 150 ng 60%
kalk 800 mg 72% 1200 mg 48% 800 mg 72%
Við gerð töflunnar er miðað við meðaltal næringarefna í nýmjólk og lóttmjólk.
1 glas af mjólk er 2,5 dl. Níasín reiknast sem niasinjafngildi (NJ).
Glerungur
Kannanir hafa sýnt að margar unglingsstúlkur
og konur drekka fremur litla mjólk. Þannig fær
fjóröa hver unglingsstúlka minna en ráðlagöan
dagskammt af kalki daglega og ástandið er
lítið betra hjá þeim konum sem náð hafa
fulloröinsaldri.
A meðan tennur og beiit barna og unglinga
eru að vaxa er kalkrík fœða afar nauðsyn-
leg. Eftir að fullorðinsaldri og fullum
tannþroska er náð gegitir mjólkin áfram
veigamiklu hlutverki í viðhaldi beina og tanna. Munum að
glerungur tannanna er beinlínis búinn til úr kalksamböndum.
Tvö til þrjú glös af mjólk á dag tryggja að þú fœrð itóg af kalki.
Mjólk fyrir hugann
Flestir vita að morgunverðurinn gegnir mikilvægu hlutverki í daglegu
fæðumynstri fólks á öllum aldri. Sumir segja aö morgunverðurinn sé
mikilvægasta máltíð dagsins. Þetta á þó sérstaklega við um börn,
enda hefur innihald morgunverðarins bein og ótvíræð áhrif á líðan
þeirra, úthald og velgengni i skólanum.
Samkvæmt nýlegri könnun Manneldisráðs fær sá hópur nemenda
sem borðar morgunverð sjaldan eða aldrei umtalsvert minna magn
allra nauðsynlegra næringarefna á dag en hinn hópurinn sem yfirleitt
borðar morgunverð. Barn sem borðar morgunverð 5 sinnum í viku
eða oftar fær að meðaltali 50% meira af bætiefnum í daglegu fæði
sínu en barn sem borðar morgunverð sjaldan eða aldrei.
Mjólk fyrir tennur og bein
Talið er að þriðja hver kona fái einkenni beinþynningar einhvern tíma
á ævinni. Eftir tíðahvörf verður hratt tap á beinmassa, beinin verða
stökk, hryggjarliðir geta fallið saman
og önnur bein brotna við minnsta átak.
Rannsóknir á beinþéttni og brotatíðni benda
til þess að hér á landi verði 1200-1500 bein-
brot ár hvert vegna beinþynningar. Flest
þessara brota verða við óverulega áverka.
Beinþynning er líklega að hluta til arfgengur
kvilli og ræðst öðru fremur af minnkandi
framleiðslu kvenhormónsins estrógens.
Engu að síður benda rannsóknir til þess að þeim mun meira sem
líkaminn fær af kalki á lífsleiðinni, þeim mun minni sé hættan á
alvarlegri beinþynningu. í baráttunni við beinþynningu er einfaldasta
vopnið því líklega að halda kalkbúskap líkamans í góðu lagi.
Hér ráða áhyggjur af aukakílóum líklega miklu. Því er rétt að minna
á að fitulitlar mjólkurvörur innihalda sama magn af kalki og aðrar
mjólkurvörur. Með því að velja fitulitlar mjólkurvörur er hægur vandi
að fá ráðlagðan dagskammt af kalki án óþarfrar þyngdaraukningar.
ALDUR 30 50 70
Það gefur auga leið að svangt barn er ekki góður nemandi. Þetta
hefur veriö staðfest með rannsóknum, þar sem borin eru saman börn
sem fá staðgóðan morgunverð og börn sem borða engan eða
innihaldslítinn morgunverð. „Morgunverðarbörnin" hafa:
• meiri vinnuhraða og úthald
• betri einbeitingu og rökhugsun
• auðugra ímyndunarafl
DAG
alla œvi!
Helstu heimildir: M. Chapucy o.fl.: Vitamin Dj and calcium to prevent hip fractures in elderly women, New England Journal of Medicine
327,1992. Dawson-Hughes o.fl.: A controlled trial of the effect of calcium supplementaton on bone density in postmenopausal women,
New England Jounal of Medicme 328,1993. Landlæknisembættiö Laufey Steingrlmsdóttir o.fl: Hvað boröar íslensk æska’ (Manneldisráö
islands, 1993); Könnun á mataræöi islendinga 1990 (Manneldisráö islands, 1991-92) Manneldisráö Islands: Ráölagöir dagskammtar
1991; Manneldismarkmiö, 1994 Tannverndarráð.
MJÓLK ER GÓÐ
ÍSLENSKUR MJÓLKURIÐNAÐUR
HVÍTA HÚSIO / SÍA GSP AL M A N N AT E N G Sl LJÓSM : LÁRUS KARL