Morgunblaðið - 30.11.2017, Side 36

36
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. NÓVEMBER 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Borgarstjór-inn íReykjavík
skrifaði um það í
gær að það væri
„þjóðarskömm að
fólk þurfi að haf-
ast við á tjaldsvæðinu í Laug-
ardal – gegn vilja sínum –
vegna húsnæðisvanda“. En þó
að borgarstjóri kjósi að stilla
málum upp á þennan hátt er
nú ekki víst að þjóðin í heild
sinni eigi að bera skömmina.
Hvernig ætli málið sé vaxið í
raun?
Borgarstjórnarmeirihlutinn
í Reykjavík, Samfylking,
Vinstri grænir, Björt framtíð
og Píratar, hafa rekið mjög
ákveðna stefnu þegar kemur
að húsnæðismálum í borginni.
Sú stefna gengur út á að
þétta byggð og leyfa helst
engar nýjar byggingar austan
Elliðaáa. Afleiðingar þess-
arar stefnu eru fyrir löngu
komnar fram og á þær hefur
ítrekað verið bent, en án þess
að meirihluti borgarstjórnar
hafi lagt við hlustir. Nema
hann hafi gert það, en kært
sig kollóttann um afleiðing-
arnar.
Staðreyndin er sú að þessi
stefna borgaryfirvalda hefur
orðið til þess að hægja mjög á
uppbyggingu íbúðarhúsnæðis
í borginni og ástæðan fyrir
því er einföld og afleiðing-
arnar voru fullkomlega fyr-
irsjáanlegar. Það er mun
flóknara að byggja á þeim
svæðum sem þeg-
ar eru nánast full-
byggð og taka
þarf tillit til
margvíslegra
hagsmuna áður en
hafist er handa
við framkvæmdir. Þar sem
verið er að brjóta nýtt land
undir byggingar eru þessar
aðstæður ekki til staðar og
því hægt að byggja hratt.
Annar augljós ókostur við
þéttingarstefnu borgarinnar
er að íbúðirnar á þéttingar-
svæðunum verða mun dýrari
en sambærilegar íbúðir á nýj-
um svæðum, enda lóðir dýrar
og tíminn sem tekur að und-
irbúa byggingarframkvæmdir
kostar mikla fjármuni.
Allt er þetta augljóst og
auðskilið, en þráhyggjan um
þéttingu byggðar hefur engu
að síður orðið til þess að
borgaryfirvöld mega helst
ekki heyra á það minnst að
byggt sé nema til að þétta.
Og þetta hefur orðið til þess
að mikill skortur er á íbúðar-
húsnæði á höfuðborgarsvæð-
inu og jafnframt að það hús-
næði sem er í boði er mun
dýrara en það þyrfti að vera.
Það er þess vegna verulega
ofmælt að vandi tjaldbúanna,
jafn sár og ömurlegur og
hann er, sé þjóðarskömm.
Borgarstjóri mætti líta sér
nær og takmarka skömmina
við þá sem marka stefnu
meirihlutans í borgarstjórn
Reykjavíkur.
Skömmin er ekki
allrar þjóðarinnar
heldur meirihlutans
í Reykjavíkurborg}
Þjóðarskömm?
Sú ákvörðunNorður-
Kóreumanna, að
skjóta á loft lang-
drægri eldflaug,
sem sögð er geta
náð heimshorna á milli, veldur
miklum áhyggjum. Fyrir það
fyrsta slær tilraunin á þær
vonir sem skapast höfðu um
að stjórnvöld í Pyongyang
vildu hugsanlega bæta sam-
skipti sín við önnur ríki, en
rúmlega tveir mánuðir voru
liðnir frá því að þeir ögruðu
heimsbyggðinni síðast með
ólöglegu eldflaugaskoti.
Ekki nóg með það, heldur
var eldflaugin nú öflugri en
fyrri tilraunir Norður-Kóreu-
manna bentu til þess að þeir
gætu smíðað. Áætlað er að
slík flaug næði til Wash-
ington, höfuðborgar Banda-
ríkjanna og annarra stórborga
á austurströnd Bandaríkj-
anna. Framfarir Norður-
Kóreumanna í þessum efnum
hafa verið stórstígar, sam-
anber það, að helstu sérfræð-
ingar höfðu áætlað að enn
væru tvö til þrjú ár í það að
Kim Jong-un gæti
ógnað meginlandi
Bandaríkjanna
með svo afgerandi
hætti.
Þó að Norður-
Kóreumenn eigi enn nokkuð í
land með að fullkomna
tæknina er ljóst að tíminn til
þess að bregðast við er nánast
á þrotum. Trump Bandaríkja-
forseti hefur þegar boðað enn
harðari refsiaðgerðir og mun
hann hafa leitað til Kínverja
til þess að afla slíkum aðgerð-
um stuðnings.
Þó verður að hafa í huga að
stutt er síðan Trump setti
Norður-Kóreu á lista yfir ríki
sem styðji við hryðjuverkaöfl
og átti sú aðgerð að auðvelda
bandarískum stjórnvöldum að
stöðva viðskipti erlendra ríkja
við Norður-Kóreu. Alls kyns
aðrar refsiaðgerðir hafa þegar
verið settar á ríkið og ítrekað
verið hertar. Ekkert af því
virðist ætla að hefta sókn
Kims Jong-un í langdrægar
kjarnorkuflaugar. Það er því
vandséð hvaða lausn muni fel-
ast í frekari refsiaðgerðum.
Nýjasta ögrun Norð-
ur-Kóreumanna kall-
ar á hörð viðbrögð}
Enn reynir Kim á þolrifin
U
m kvöldið heyrðist söngur og
hlátrasköll úr íbúðarhúsinu. Og
skyndilega vaknaði hjá dýrunum
mikil forvitni þegar þau heyrðu í
þessum blandaða kór. Hvað
skyldi nú vera að gerast þarna inni þar sem dýr
og menn mættust í fyrsta sinni sem jafningjar?
Og þau tóku að læðast samtaka eins hljótt og
unnt var inn í garð íbúðarhússins.
Þar sátu sex sjálfseignarbændur og sex helztu
svínin umhverfis langa borðið, en Napóleon sat
sjálfur í heiðurssætinu fyrir enda borðsins. Svín-
in virtust kunna ágætlega við sig í stólunum.
Samkundan hafði skemmt sér við spil, en hafði
nú hætt að spila um stund, sýnilega vegna þess
að verið var að mæla fyrir minni einhvers. Stór
kanna var borin um og ölkollurnar fylltar að
nýju. Pálmi í Refaskógi hafði risið úr sæti sínu
og stóð með kolluna í hendinni. Hann kvaðst ætla að biðja
samkomuna að drekka skál eftir stutta stund.
Sér væri, sagði hann, sönn ánægja að því – og hann væri
viss um að allir aðrir sem hér væru viðstaddir tækju undir
það – að verða þess var að löngu tímabili tortryggni og mis-
skilnings væri nú lokið. Sú hefði verið tíðin – auðvitað hefði
hvorki hann né aðrir þeir sem hér væru viðstaddir verið
sama sinnis – en sú hefði verið tíðin að mennskir nágrannar
hefðu sýnt hinum heiðruðu eigendum Dýrabæjar – hann
vildi ekki segja beinan fjandskap en – nokkra tortryggni.
Leiðinlegir atburðir hefðu gerzt, og misskilningur hefði víða
gert vart við sig. En nú væru slíkar skoðanir með öllu upp-
rættar. Með svínum og mönnum væri ekki og
þyrfti heldur aldrei að vera neinn hags-
munaárekstur. Barátta þeirra og erfiðleikar
færu saman. Væru ekki atvinnuvandamálin alls
staðar þau sömu? Hér kom það greinilega fram
að Pálmi var að því kominn að varpa fram ein-
hverri fyndni sem hann hafði undirbúið vand-
lega. Eins og þið verðið að berjast við ykkar lág-
dýr, sagði hann – eins verðum við að berjast við
lágstéttir okkar! Þessi gamansemi vakti
ómælda kátínu viðstaddra, og Pálmi samfagnaði
svínunum enn einu sinni
Ræða Napóleons var að venju stutt og mark-
viss. Hann kvaðst líka fagna því að þessir tímar
misskilnings væru nú liðnir hjá. Aftur var lostið
upp húrrahrópum, jafnhjartanlegum og áður og
drukkið var til botns úr kollunum en dýrin
læddust burt hljóðlega.
Dýrin hröðuðu sér aftur að glugganum og gægðust inn
um hann. Já, á því var enginn vafi að allt var að fara þarna í
háarifrildi. Ástæðan virtist vera sú að Napóleon og Pálmi
höfðu báðir samtímis spilað út spaðaási.
Dýrin fyrir utan gluggann horfðu frá svíni til manns og
frá manni til svíns og aftur frá svíni til manns. En þau gátu
með engu móti greint á milli hver var hvað.
Úr Dýrabæ eftir George Orwell, íslensk þýðing Jóns
Sigurðssonar frá Kaldaðarnesi.
Benedikt
Jóhannesson
Pistill
Klingjum kollum
Höfundur er fjármálaráðherra.
bj@heimur.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Ný viðhorfskönnun Gallupfyrir Flóafélögin dregurfram athyglisverðamynd af mismunandi
kjörum og aðbúnaði hópa launafólks,
ekki síst þeirra sem eru af erlendum
uppruna við störf á Íslandi. Í könn-
uninni var félagsmönnum gert kleift
að svara á ensku og pólsku, auk ís-
lensku.
Aðstæður útlendinga sem
starfa á vinnumarkaðinum hér á
landi eru um margt ólíkar stöðu ís-
lenskra launamanna. Erlendum
ríkisborgurum á vinnumarkaði hef-
ur fjölgað stórlega á seinustu miss-
erum og má ætla að þeir séu nú yfir
25 þúsund talsins. Stærsti hluti
þeirra er frá Póllandi og eiga þeir
aðild að stéttarfélögunum á
suðvesturhorni landsins eða Flóa-
félögunum svonefndu Eflingu,
VSFK í Keflavík, Hlíf í Hafnarfirði
og Stéttarfélagi Vesturlands.
Hjá Eflingu sem nær til yfir
80% Flóafélaganna er hlutfall fé-
lagsmanna af erlendum uppruna
45% og hjá VSFK í Keflavík er það
54%. Hlutfall erlendra félagsmanna
er hins vegar lægra hjá Hlíf í
Hafnarfirði og Stéttarfélagi
Vesturlands.
Í könnuninni kemur m.a. fram
að 68% pólskumælandi félagsmanna
í Flóafélögunum segjast búa í leigu-
húsnæði en það á við um þriðjung
allra félagsmanna Eflingar til
samanburðar. Í ljós kemur að fé-
lagsmenn sem svara á öðru tungu-
máli en íslensku greiða yfirleitt mun
hærra verð fyrir hvern fermetra en
íslenskumælandi starfsbræður
þeirra. Pólskumælandi félagsmenn í
Flóanum greiða að meðaltali 2.375
kr. fyrir hvern fermetra en íslensku-
mælandi 1.809 kr.
Úr eigin húsnæði í leigu
Árlegar kannanir Gallup fyrir
Flóafélögin sýna að miklar breyt-
ingar hafa orðið á húsnæðisstöðu ís-
lenskra og erlendra launamanna í
stéttarfélögunum á umliðnum árum.
Þannig bjuggu tæp 75% allra fé-
lagsmanna í eigin húsnæði fyrir rétt-
um áratug en í fyrra var hlutfallið
komið niður í 45%. Það hefur aukist
lítillega síðan þá og er núna 47%.
Fyrir tæpum tíu árum bjuggu að-
eins um tíu prósent allra félags-
manna Flóafélaganna í leiguhúsnæði
en núna býr um þriðjungur þeirra í
leiguhúsnæði.
Af niðurstöðunum má draga þá
ályktun að erlendir félagsmenn búi
þrengra og við ótryggari búsetuskil-
yrði en íslenskir. Þannig segist um
og yfir helmingur pólskumælandi og
enskumælandi launamanna greiða
leigu fyrir húsnæði sem er minna en
70 fermetrar að stærð en 32% ís-
lenskumælandi segjast búa í svo litlu
húsnæði.
Þegar spurt var hversu hátt
hlutfall af ráðstöfunartekjum heim-
ilisins færi í greiðslur afborgana af
lánum kemur á daginn töluverður
munur á milli hópa. Einn af hverjum
fimm félagsmönnum sem svara á ís-
lensku segja að 60 til 99% af ráðstöf-
unartekjum þeirra fari í afborganir
lána en aðeins 18% þeirra segja hlut-
fallið vera á bilinu núll til 19% af ráð-
stöfunartekjum.
Staðan er allt önnur meðal
pólskumælandi. 33% þeirra greiða
núll til 19% af ráðstöfunartekjum í
afborganir lána og 38% þeirra segja
20-29% af ráðstöfunartekjum þeirra
fara í afborganir lána.
Færri safna skuldum
Ef litið er á allan hópinn má sjá
að þeim fer aðeins fækkandi sem
segjast safna skuldum og eru nú
6,2%. 43,2% segjast geta safnað svo-
litlu sparifé en töluverður munur er
á erlendum starfsmönnum og Ís-
lendingum því 60% pólskumælandi
félagsmanna segjast geta safnað
svolitlu sparifé og 10% þeirra segj-
ast geta safnað talsverðu sparifé.
Aðeins 5% þeirra segjast safna
skuldum.
Búa í foreldrahúsum, leigu- eðaeiginhúsnæði
Ágúst-september 2003 til september-október 2017
Eigin húsnæði
Annað
Leiguhúsnæði
Foreldrahúsum
100
75
50
25
0
%
’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14 ’15 ’16 ’17
Heimild: Gallup
Í sept.-okt. 2017
Eigin húsnæði 47,0%
Leiguhúsnæði 31,0%
Foreldrahúsum 17,8%
Annað 4,2%
Mismunandi aðstæð-
ur og kjör launafólks
Lífeyrissparnaður
» Rúmlega 54% félags-
manna í Flóafélögunum segj-
ast þekkja vel hugtakið við-
bótarlífeyrssparnaður.
» Tæplega 75% þeirra
þekkja hins vegar lítið eða
ekkert hugtakið tilgreind sér-
eign.
» 54% félagsmanna á
aldrinum 18-24 ára og 41% á
aldrinum 25-34 ára vita ekk-
ert hvað tilgreind séreign er.
» Aðspurðir segjast þó
tæp 80% myndu frekar velja
að setja 3,5% af launum í
tilgreinda séreign en í sam-
tryggingu hjá lífeyrissjóðum
samkvæmt könnuninni.
» Alls safna rúm 60%
allra félagsmanna stéttar-
félaganna viðbótarlífeyris-
sparnaði eða séreignarsparn-
aði í dag.
» Sundurgreint sýna svör-
in að 67% íslenskumælandi
safna núna viðbótarlífeyris-
sparnaði eða séreignarsparn-
aði um þessar mundir en það
gera einnig 33% pólskumæl-
andi og 41% enskumælandi
launamanna.
» Tæp 23% allra félags-
manna stéttarfélaganna fjög-
urra segjast hins vegar aldrei
hafa safnað séreignarsparn-
aði.