Morgunblaðið - 17.05.2018, Qupperneq 44

44
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þegar þetta erskrifað ersagt að meiri
líkur en minni
standi til þess að
sigurvegarar kosn-
inganna á Ítalíu nái saman um
nýja ríkisstjórn. Forseti Ítalíu
hefur hótað nýjum kosningum
klári leiðtogar „flokka lýð-
skrumara“ ekki dæmið núna.
Glænýir lekar um vænt-
anlegan stjórnarsáttmála vöktu
mikinn óróleika og jafnvel jarð-
skjálfta í Brussel og það þótt
helstu talsmenn flokkanna hafi
brugðist við og sagt að drögin
sem láku hafi breyst mikið síð-
ustu tvo dagana. Það voru tvö
atriði sem helst vöktu óhug í
Brussel. Annað þeirra snerist
um kröfu væntanlegrar ríkis-
stjórnar Ítalíu um að Seðla-
banki Evrópusambandsins
(ECB) myndi afskrifa 220 millj-
arða evra af skuldum Ítalíu við
bankann. Þetta hljómar eins og
svimandi upphæðir, en er þó að-
eins um 10% af skuldum lands-
ins við seðlabankann.
En hitt atriðið var um ráða-
gerðir nýrrar stjórnar um að
draga sig út úr sameiginlegum
refsiaðgerðum ESB-landa gegn
Rússlandi vegna Úkraínu. Yrði
sú reyndin má víst telja að fjöl-
mörg ESB-lönd í Austur-
Evrópu myndu fylgja þessu for-
dæmi. Yrði þessi niðurstaðan
má fullyrða að refsiaðgerðirnar
yrðu fljótlega úr sögunni.
Þegar þessi atriði og fleiri úr
væntanlegum stjórnarsáttmála
tóku að leka út
lækkuðu markaðir í
Evrópu nokkuð, en
þeir jöfnuðu sig
furðu fljótt og
styrktust svo í kjöl-
farið, sem kom fréttaskýr-
endum og fræðimönnum á
óvart. Þær skýringar sem helst
hafa verið nefndar á þessum
óvæntu viðbrögðum mark-
aðanna eru þessar: Annars veg-
ar það að yfirlýsingar flokks-
leiðtoganna sem eru í viðræðum
um ríkisstjórn hafi náð að kæla
málið og draga úr áhyggjum.
Hins vegar svo sú tilgáta að því
sé treyst að reynist væntanleg
drög enn vera að mestu óbreytt
muni þau leiða til uppnáms í
flokkunum og ýta undir að
stjórnarmyndun renni út í
sandinn. Verði sú raunin muni
forseti Ítalíu, Sergio Matt-
arella, sem er sósíaldemókrati
og náinn Renzi, helsta forystu-
manns þeirra, standa við sínar
hótanir og boða til kosninga.
Forsvarsmenn ESB og fjár-
festar bindi þá vonir sínar við
að misheppnaðrar tilraunir til
að mynda stjórn muni draga
mjög úr trausti á flokkum „lýð-
skrumara.“ Nýjar kannanir
sýna hins vegar að þeir flokkar
sem sæta þessum uppnefnum
eru að minnsta kosti enn sem
komið er líklegir til að auka
fylgi sitt en ekki minnka það.
Það verður því áfram þess virði
að fylgjast með þróun mála á
Ítalíu, hvernig svo sem þessi
pendúll sveiflast.
Spennustig ítalskra
stjórnmála
er enn hátt}
Lekar rugga
bátum í Róm
Kim-feðgarnir,sem stýrt hafa
Norður-Kóreu um
áratugaskeið, hafa
haft lag á að valda
uppnámi í næsta
nágrenni og jafnvel
um víða veröld. Þetta hefur
færst í aukana eftir því sem
kjarnorkuvopnaframleiðslan
hefur náð lengra og eldflaug-
arnar sömuleiðis.
Kim Jong-un hefur þess
vegna valdið miklum áhyggjum
víða um heim og stefnubreyting
hans fyrir nokkrum vikum var
þess vegna ánægjuefni. Hann
lýsti sig skyndilega reiðubúinn
til að ræða bætt samskipti við
önnur ríki og undanskildi ekki
viðræður um kjarnorkuvopnin
eins og hann hafði áður gert.
Svo gerðist það fyrir rúmum
sólarhring að Kim virtist snúast
aftur og frá stjórnvöldum í
Norður-Kóreu bárust yfirlýs-
ingar um að þeim yrðu ekki sett
þau skilyrði fyrir viðræðum að
losa sig við kjarnorkuvopnin.
Athygli vakti að meðal þess
sem heyrðist úr
þessari átt var að
harðstjórinn Gadd-
afí hefði látið kjarn-
orkuvopn Líbýu af
hendi og sennilega
þykir harðstjór-
anum Kim óþægilegt að hugsa
til þess hvernig fór fyrir þess-
um kollega sínum.
Hræðsla við að geta ekki
stutt sig við kjarnorkuógnina á
eflaust sinn þátt í að Kim er tví-
stígandi, en ekki er síður líklegt
að þetta nýjasta útspil sé hluti
af samningatækni Norður-
Kóreu. Og jafnframt viðleitni til
að sýna það gagnvart eigin þjóð,
einkum hernum, að hann sé
harður í horn að taka og geti
staðið upp í hárinu á Bandaríkj-
unum.
Kim áttar sig þó vafalaust
líka á því að hann hefur ekkert
að bjóða í komandi viðræðum
annað en kjarnorkuvopnin. Það
eru þau sem aðrar þjóðir óttast
og láti hann þau ekki hratt og
örugglega af hendi getur hann
ekki búist við að Trump semji.
Kim Jong-un reynir
að styrkja stöðu
sína fyrir komandi
viðræður við Trump}
Orðaskak
H
inn 9. maí sl. voru sérstakar um-
ræður á Alþingi um borgara-
laun. Sú umræða var mjög
áhugaverð, hvaða skoðun sem
fólk hefur á borgaralaunum.
Umræða um borgaralaun er nefnilega ekki
svo einföld því margar skoðanir eru á því hvað
borgaralaun eru eða eiga að vera. Til þess að
einfalda þá umræðu er gott að leggja fram
ákveðnar þumalputtareglur; borgaralaun
munu ávallt þurfa að rúmast innan efnahags-
legra marka. Borgaralaun verða aldrei meiri
en við höfum efni á. Það þýðir því ekkert að
segja, við munum aldrei hafa efni á 300 þús.
kr. borgaralaunum fyrir alla og þar af leiðandi
séu þau ömurleg hugmynd. Klassískt dæmi
um strámann. Önnur rök sem heyrast oft og
mig langar sérstaklega til þess að vekja at-
hygli á í þessum pistli eru rökin um nýju störfin.
Ein af ástæðunum fyrir því að ýmsir leggja til að tekin
séu upp borgaralaun er að störf eru að úreldast og vélar
sinna þeim í staðinn. Því er yfirleitt svarað með einhverju
eins og að ný störf skapist alltaf í staðinn fyrir gömlu
störfin. Þessi rök komu meðal annars fram í ræðu for-
sætisráðherra. Sögulega séð er þetta alveg rétt. Það
koma ný og fleiri störf í staðinn fyrir þau gömlu. Það er
hins vegar önnur vídd á sögunni sem er ekki tekin til
greina, það er ending nýrra starfa.
Þegar nýtt starf verður til þá er ekkert sem segir til
um að það starf verði til að eilífu. Það er réttara sagt allt
sem segir að það starf muni að lokum einnig
úreldast, og það sem er mikilvægara, nýja
starfið mun úreldast miklu hraðar en gamla
starfið sem það tók við af. Næsta starf eftir
það endist enn skemur og svo framvegis.
Breytingarnar eru jafnvel enn hraðari ef tek-
ið er tillit til þeirra breytinga sem verða inn-
an starfsgreina, það er til dæmis allt öðruvísi
starf að vera múrari í dag en fyrir 50 árum
þótt starfsheitið og afurðin séu sambærileg
þá er handavinnan allt öðruvísi.
Við búum nú í síbreytilegum heimi, og þar
af leiðandi síbreytilegu samfélagi. Þessi stað-
reynd er nýtilkomin í mannlegu samfélagi.
Það eru nefnilega ekki svo mörg ár síðan
heimurinn sem fólk dó frá var eins og heim-
urinn sem það fæddist í. Í dag er gríðarlegur
munur á því samfélagi sem afar okkar og
ömmur ólust upp í og því sem við höfum núna. Það er því
ekki nema eðlilegt að við forðumst breytingar, þær hafa
aldrei verið stöðugur hluti af samfélagi okkar hingað til.
Áður var hægt að velja sér ævistarf. Í dag getur enginn
giskað á hvort það starf verði til eftir 20 ár.
Þessar breytingar hafa allar verið góðar. Það er minna
stríð en áður, minni fátækt, lengra líf og betri heilsa. Ég
veit ekki um neinn sem er tilbúinn að segja að við verðum
nú að fara hætta þessum framförum (breytingum). Þess
vegna ræðum við um borgaralaun. bjornlevi@althingi.is
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Ending starfa
Höfundur er þingmaður Pírata.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Innleiðing á nýjum lögum umpersónuvernd mun kalla á nýttog bætt verklag um persónu-vernd og hafa veruleg áhrif á
alla stjórnsýslu sveitarfélaga og leiða
til umtalsverðs kostnaðarauka,“ segir
á minnisblaði sem Sigurður Á. Snæv-
arr, sviðsstjóri hjá hag- og upplýs-
ingasviði Sambands íslenskra sveit-
arfélaga, hefur tekið saman um
kostnað sveitarfélaga af nýjum lögum
um persónuvernd. Gera má ráð fyrir
að frumvarpið verði lögfest í sumar
með innleiðingu nýju Evrópuregln-
anna um persónuvernd.
Á minnisblaðinu sem lagt var
fram á seinasta stjórnarfundi sam-
bandsins í lok apríl er m.a. fjallað um
mögulegar afleiðingar af þungum
sektarákvæðum sem er að finna í
væntanlegum lögum. Dagsektir og
stjórnvaldssektir geta numið allt að
200 þús. kr. á dag. Að hámarki getur
Persónuvernd lagt á stjórnvaldsektir
sem nema allt að 2,4 milljörðum kr.
eða 4% af veltu, hvort heldur er
hærra.
Gæti verið sjö milljarðar
„Heimild Persónuverndar til að
leggja á stjórnvaldssektir nær til fyr-
irtækja og til stjórnvalda og stofnana
sem falla undir stjórnsýslulög, þ.m.t.
sveitarfélög. Hér er um að ræða
heimild til að leggja á gífurlega háar
sektir. Sem dæmi má hér nefna að
velta Reykjavíkurborgar (samstæðu
A- og B-hluta) er 177 [milljarðar kr.]
og 4% af þeirri fjárhæð losar 7 [millj-
arða kr.] Miðlungsstór sveitarfélög á
borð við Hornafjörð, Hveragerði eða
Fjallabyggð eru með árstekjur um
2,7 [milljarða kr.] og Persónuvernd
gæti lagt á þau allt að 110 [milljóna
kr.] sekt,“ segir á minnisblaðinu.
„Álagning ofursekta af þessu
tagi á sér engin fordæmi gagnvart
opinberum aðilum. Beiting þeirra
myndi sliga sveitarfélög og afleiðing
þessa væri að skera þyrfti niður þjón-
ustu og eftir atvikum og aðstæðum
bitna á skattborgurum. Hefur sam-
bandið eindregið lagt til að fallið verði
frá þessum áformum,“ segir enn-
fremur.
Fram kemur að fjölmörg atriði í
frumvarpsdrögunum séu mjög óljós
og mat á kostnaði sveitarfélaga vegna
væntanlegra laga því mikilli óvissu
háð. Vikmörk leika þar á hundruðum
milljóna króna.
Flest sveitarfélög eru nú í óða-
önn að undirbúa að takast á við ný
lög um persónuvernd en fram kemur
á minnisblaðinu, sem dagsett er 26.
mars sl., að þau eru komin mislangt í
undirbúningnum. Þau hafa farið mis-
munandi leiðir, sum hafa gert samn-
inga við utanaðkomandi ráðgjafa, s.s.
lögmannsstofur, en önnur reiða sig á
vinnu eigin sérfræðinga og þurfa að
bæta við stöðugildum.
Reynt er að bregða máli á
hugsanlegan kostnað við undirbún-
inginn og árlegan rekstrarkostnað til
frambúðar.
8.500 klukkustunda vinna
Er t.a.m. reiknað með um 30
ársverkum vegna ráðninga verkefn-
isstjóra og heildarkostnaðurinn gæti
numið 370 milljónum kr. Kortleggja
þarf vinnslu gagna í sveitarfélögum
og setja upp vinnsluskrár. Reiknað
er með að þessi verkþáttur krefjist
8,5 þúsund klst. í aðkeyptri sérfræði-
vinnu og að heildarkostnaðurinn gæti
orðið um 230 milljónir kr. fyrir sveit-
arfélögin. Alls er talið að kostnaður
við undirbúning sveitarfélaganna
verði um 815 milljónir kr. en það er
þó mikilli óvissu háð og hann gæti
legið á bilinu 680 til 980 millj. kr.
,,Hér er um að ræða verulegar fjár-
hæðir, eða sem nemur 0,2% af áætl-
uðum tekjum sveitarfélaga 2018,
samstæðu A- og B-hluta.“
Ofursektirnar myndu
sliga sveitarfélög
Morgunblaðið/Hari
Reglur um persónuvernd Vænta má þess að kostnaður við undirbúning
sveitarfélaganna verði talsvert á þriðja þúsund kr. á hvern Íslending.
Viðbúið er að kostnaður sveit-
arfélaga verði mestur á fyrstu
tveimur árunum eftir gildistöku
persónuverndarlaganna. Á
minnisblaði Sambands ísl.
sveitarfélaga er gert ráð fyrir
að skipa þurfi 14 persónu-
verndarfulltrúa. Kostnaður
vegna þeirra gæti orðið um 230
milljónir. ,,Búast má við að
verkefni persónuverndarfull-
trúa verði ærin við afgreiðslu
beiðna
fyrsta árið og að mikið álag
verði jafnframt á lykilmenn á
þeim sviðum sveitarfélaga sem
sýsla hvað mest með persónu-
upplýsingar. Til þess að mæta
þessu mætti reikna með ½
stöðugildi fyrir hvert embætti
persónuverndarfulltrúa fyrstu
1-2 árin,“ segir þar.
Árlegar öryggisprófanir þurfa
að fara fram og sveitarfélög að
koma sér upp hugbúnaðar-
lausnum. Samantekinn rekstr-
arkostnaður á hverju ári er
áætlaður um 390 milljónir kr.
Talinn 390
milljónir á ári
REKSTRARKOSTNAÐUR