Morgunblaðið - 24.05.2018, Blaðsíða 32

32 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MAÍ 2018
SKRIFSTOFUHÚSGÖGN
Síðumúli 35 | 108 Reykjavík | S. 568 2828 | www.holmris.is
Bjóðum uppá húsgögn
eftir marga fræga
húsgagnahönnuði.
Mörg vörumerki.
Sigurðsson, bílstjóra á Eiði. Mey-
vant var 74 ára og stóð vaktina við
elliheimilið Grund. „Þetta er allt
ósköp friðsamt og skikkanlegt. Bíl-
stjórarnir taka fullkomið tillit til
vegfarenda,“ sagði Meyvant.
Að mörgu þurfti að hyggja við
breytinguna. Sem dæmi ná nefna að
1.662 umferðarskiltum var skipt út
aðfaranóttina sjálfa um land allt og
höfðu þá alls 5.727 skilti verið færð
til. Þetta verkefni var fyrst og
fremst unnið af Vegagerðinni. Lok-
að var fyrir almenna umferð um
nóttina, á meðan verkið var unnið.
Einnig þurfti víða að breyta göt-
um, ekki síst í höfuðborginni. Loks
má nefna að breyta þurfti eða skipta
út strætisvögnum og hópferða-
bifreiðum. Af þessu öllu hlaust um-
talsverður kostnaður.
Í framkvæmdanefnd hægri um-
ferðar sátu Valgarð Briem, formað-
ur, Kjartan J. Jóhannsson og Einar
B. Pálsson. Nefndin birti heilsíðu-
auglýsingu í Morgunblaðinu 26. maí.
Þar sagði m.a: „Nefndinni hefur frá
upphafi verið ljóst, að við gildistöku
hægri umferðar bætist við nýtt, en
tímabundið tilefni til umferðarslysa,
sem rekja má beint til breyting-
arinnar sjálfrar. Starf nefnd-
arinnar hefur því frá öndverðu
beinzt að því marki að bæta svo um-
ferðarhætti manna, að við byggj-
um við eigi minna umferð-
aröryggi eftir gildistöku
hægri umferðar en fyr-
ir hana.“ Og hvernig
tókst svo breytingin úr vinstri um-
ferð í hægri umferð? „Umferðar-
breytingin gekk vel“ stóð í fyrirsögn
yfir þvera forsíðu Morgunblaðsins
daginn eftir, 27. maí. Á þessum árum
kom Morgunblaðið ekki út á mánu-
dögum en að þessu sinni var brugðið
út af. Sýnir það vel hve stór þessi at-
burður var talinn í þjóðarsögunni.
Sunnudagurinn leið nánast án
óhappa. Eina óhappið varð á Sund-
laugavegi í Reykjavík síðdegis þegar
11 ára drengur á hjóli varð fyrir
jeppa og fótbrotnaði. Umferð um
veginn var mjög hæg þegar óhappið
varð.
Íslendingar vöknuðu snemma
Aðalfrétt Morgunblaðsins hófst á
þessum orðum: „Hægri umferð tók
gildi á Íslandi kl. 6 árdegis í gær,
sunnudag. Er það samhljóða álit
allra, sem að breytingunni unnu, að
hún hafi tekizt með miklum ágætum.
Fá umferðaróhöpp urðu, aðeins eitt
slys í Reykjavík, sem varla getur
skrifazt á reikning H-umferðar. Þús-
undir ökumanna reyndu hæfni sína í
umferðinni og nutu ágætrar leið-
beiningar löggæzlumanna. Stór hóp-
ur Reykvíkinga var á fótum og úti
við um morguninn til að fylgjast með
umferðarbreytingunni. Veður var
gott fram eftir degi, en síðdegis
rigndi sums staðar. Lögreglu-
yfirvöld segja, að jákvætt hugarfar
borgaranna hefði ráðið mestu um,
hversu vel umferðarbreytingin
tókst.“
Breyting sem tókst afar vel
 Á laugardaginn eru liðin 50 ár síðan hægri umferð var tekin upp hérlendis  Róttæk breyting á ís-
lensku þjóðlífi  Tugþúsundir Íslendinga eru með ökuskírteini sem gefin voru út fyrir árið 1968
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Fyrir og eftir Þessar myndir tók Ólafur K. Magnússon, ljósmyndari Morgunblaðsins, við gatnamót Miklubrautar og Lönguhlíðar. Sú fyrri var tekin síðasta
dag vinstri umferðar og sú seinni var tekin fyrsta dag hægri umferðar, sunnudaginn 26. maí 1968. Umferðin var hæg í fyrstu meðan fólk var að átta sig.
Kári Jónasson var ungur blaða-
maður á Tímanum þegar hann var
beðinn að taka við starfi blaðafull-
trúa H-nefndarinnar haustið 1967.
Þegar breytingin var um garð
gengin fór hann aftur á Tímann.
Kári rifjar upp að ekki voru allir
á eitt sáttir um þessa breytingu á
sínum tíma. „Við héldum fundi um
land allt og voru þeir fjölsóttir.
Eftirminnilegasti fundurinn sem
ég man eftir var á Selfossi og hús-
ið troðfullt. Við vorum þarna Val-
garð Briem og fleiri. Meðal annars
komu menn úr Reykjavík sem
höfðu barist hart gegn umferðar-
breytingunni. Þar var fremstur í
flokki leigubílstjóri nokkur. Orðin
sem þar féllu get ég varla haft eft-
ir,“ segir Kári. Annar eftirminni-
legur fundur var í Borgarfirði.
„Þarna var mættur maður, frjó-
tæknir á Hvanneyri, mikill stuðn-
ingsmaður breytingarinnar. Hann
fór heim á hvern bæ í sveitinni og
bauðst til að tala máli okkar. Þessi
maður var okkur mjög hjálplegur
eins og margir fleiri sem vildu að
þessi breyting yrði gerð.“
Margir þjóðþekktir menn tóku
þátt í umræðunni, með og á móti.
„Ekki má gleyma séra Árelíusi
Níelssyni, presti í Langholtskirkju.
Hann var mjög á móti breyting-
unni og predikaði gegn henni. Ég
er fyrir löngu búinn að fyrirgefa
sr. Árelíusi og segi bara: Blessuð
sé minning hans.“
Kári segir að þessi breyting,
sem var mikil aðgerð, hafi að hans
mati heppnast afar vel. „Þetta var
snögg aðgerð sem unnin var af
samhentum hópi. Það komu upp
ófyrirséð vandamál. t.d. hafís fyrir
Norðurlandi. Vegna hans kom
fram þingsályktunartillaga á Al-
þingi um að fresta breytingunni
en hún var sem betur fer kolfelld.“
Svíarnir með sína reynslu frá
árinu áður reyndust mjög hjálp-
legir, segir Kári. Þeir höfðu
áhyggjur af því að ekki myndu allir
Íslendingar vita hvað væri í
vændum en þegar til kom
vissi hvert mannsbarn af
breytingunni. Sjónvarpið
lagði sitt af mörkum með
dagskrá kvöldið áður sem
var sú lengsta og
viðamesta í sjón-
varpi fram að þeim
tíma.
„Allir vissu hvað stóð til“
KÁRI JÓNASSON, BLAÐAFULLTRÚI H-NEFNDARINNAR
Kári Jónasson
BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Þess verður minnst á laugardaginn
að 50 ár eru síðan tekin var upp
hægri umferð á Íslandi. Allt frá upp-
hafi bílaaldar á Íslandi höfðu öku-
tæki ekið á vinstri helmingi vega.
Þetta var mjög róttæk breyting
og erfitt fyrir yngri kynslóðir Ís-
lendinga að átta sig á henni. Enn eru
ótrúlega margir Íslendingar í um-
ferðinni, 67 ára og eldri, sem lærðu á
bíl og óku um í vinstri umferðinni
fyrir rúmri hálfri öld. Þeir eiga
minningar um breytinguna.
„Langflestir taka bílpróf árið sem
þeir verða 17 ára og ef við miðum við
þá sem fæddir eru árið 1951 og fyrr,
þá er í dag samtals 33.961 ein-
staklingur með B-réttindi í gildi,
18.719 karlar og 15.242 konur. Þar af
549 sem eru 90 ára og eldri,“ segir
Árni E. Albertsson, aðstoðaryfirlög-
regluþjónn hjá Ríkislögreglustjóra.
Um síðustu mánaðamót voru alls
241.325 einstaklingar með gild B-
réttindi, þar af 126.009 karlar og
115.316 konur.
Forsaga málsins er sú að Alþingi
ályktaði svohljóðandi þann 13. maí
1964: „Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að láta hefja hið allra
fyrsta undirbúning að því, að upp
verði tekinn hægri handar akstur
hér á landi.“
Ekki allir á eitt sáttir
Ekki voru allir á eitt sáttir um
hvort breytingin væri heppileg. Þeir
voru margir sem töldu að Íslend-
ingar væru svo vanir vinstri umferð
að breytingin myndi enda með
ósköpum. Menn deildu um málið í
blöðunum, með og á móti.
En þegar Svíar skiptu yfir í hægri
umferð árið 1967 var fljótlega ákveð-
ið að fara sömu leið. Þá auðveldaði
það breytinguna að langflestar bif-
reiðar á Íslandi voru með stýrið
vinstra megin, þ.e.a.s. eins og ætlast
er til í hægri umferð. Og breytingin
skyldi eiga sér stað klukkan sex að
morgni sunnudagsins 26. maí 1968.
Sérstakri framkvæmdanefnd var
falið að undirbúa breytinguna. Einn-
ig voru skipaðar margar nefndir um
allt land en þær áttu hver í sínu
sveitarfélagi að leiða framkvæmdina
í samvinnu við bæjar- og sveit-
arstjórnir á hverjum stað.
Sjálboðaliðar, svokallaðir umferð-
arverðir, leiðbeindu fólki fyrstu dag-
ana, t.d. við gatnamót og gang-
brautir. Útbúnar voru sérstakar
hvítar ermar með H-merkinu á og
þær fengu allir umferðarverðirnir til
afnota þegar þeir voru að störfum.
Daginn eftir breytinguna birtist í
Morgunblaðinu viðtal við Meyvant