Morgunblaðið - 24.05.2018, Blaðsíða 34

34 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MAÍ 2018
Við tökum nú á móti garðaúrgangi á öllum stöðvum Sorpu.
Opið frá 12.00 til 18.30 — og á Breiðhellu opnar kl. 8.00.
Allar nánari upplýsingar á flokkid.sorpa.is
Losaðu þig við öll
verksummerki
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Fræðslusýning um það hvernig hið
gamla íslenska skyr er gert og skyr-
bar þar sem afurðin er afgreidd eins
og ís í dós með mismunandi heima-
gerðum bragðtegundum eru meðal
nýjunga sem kúabændurnir á bæn-
um Erpsstöðum í Dölum bjóða nú
upp á í Rjómabúinu Erpsstöðum.
Þorgrímur E. Guðbjartsson og
Helga E. Guðmundsdóttir hafa rekið
Rjómabúið í rúm níu ár. Þau fram-
leiða og selja ís, skyr og osta og ýms-
ar hliðarafurðir og reka auk þess
litla ferðamannaverslun og bjóða
gestum að skoða kýrnar í fjósinu.
„Það var lítið um afþreyingu fyrir
ferðafólk í Dölum. Þegar við byggð-
um nýtt fjós ákváðum við að taka frá
pláss til að bjóða upp á þetta. Lögð-
um áherslu á að fjölskyldufólk gæti
komið hér við, fengið sér ís, klappað
dýrunum, leikið sér og haldið svo
ferðinni áfram. Þetta átti að vera
fjölskylduvænn áningarstaður,“ seg-
ir Þorgrímur um upphafið.
Hann bætir því við að þau hafi séð
tækifæri til að kynna kúabúskap og
sveitalíf fyrir fólki. „Tenging fólks
við íslenskan landbúnað hefur rofn-
að og við vildum leggja okkar lóð á
vogarskálarnar og reyna að vinda of-
an af því. Það hefur veitt okkur
ánægju að sýna fólki fjósið og segja
frá því hvað við erum að gera. Það er
líka pískur á okkur, við verðum að
hafa snyrtilegt í kringum okkur og
ekkert óþarfa drasl má sjást.“
Þróað í samvinnu við Matís
Þau hafa nú gengið í alþjóðleg
samtök hagleikssmiðja, Économu-
sée, og hafa breytt og aukið við
starfsemina til að falla að hug-
myndafræði þeirra. Nýjungin hefur
verið þróuð í samstarfi við Matís í
tvö ár. „Þetta snýst um að framleiða
sérstaka vöru og halda á lofti þekk-
ingu eða handbragði sem henni
fylgir,“ segir Þorgrímur.
Þetta er gert á Erpsstöðum með
því að setja upp fræðslusýningu um
skyrgerð á veggjum Rjómabúsins.
Við framleiðslu á skyri og öðrum af-
urðum er reynt að nota sem mest af
hráefnum úr umhverfinu. Mjólkin
sem skyrið er framleitt úr kemur úr
kúnum sem eru mjólkaðar hinum
megin við vegginn og bragðefni út á
skyrsmakkið eru úr matjurtagarð-
inum eða annars staðar úr umhverf-
inu. Meðal bragðefna er rabarbara-
saft, bláberjasafi og fíflahunang.
Gestir geta fengið að smakka skyr á
staðnum eða tekið með sér og starfs-
fólkið er þjálfað til að svara öllum
spurningum gesta um aðferðirnar
við framleiðsluna. Þá verða fræðslu-
stundir tvisvar á dag í sumar þar
sem sagt er frá skyrgerð og næsta
vetur er áformað að bjóða fólki upp á
örnámskeið.
Töluverð umferð erlends ferða-
fólks á bílaleigubílum var um hlaðið
á Erpsstöðum þegar blaðamaður
staldraði þar við. Helga og Þor-
grímur eru ánægð með viðtökurnar
það sem af er vori en segja að betur
reyni á nýjungarnar í sumar, þegar
innlendu og erlendu ferðafólki fjölgi
á vegunum.
Ísinn alltaf vinsælasta afurðin
Í upphafi var aðaláherslan lögð á
ísgerð enda var það og er vinsælasta
afturðin. Svo bættist við skyr og
tengdar afurðir og ostagerð. Þor-
grímur er mjólkurfræðingur og
frumkvöðull í sér. „Við notum mik-
inn rjóma við ísgerðina og við það
fellur til undanrenna. Fyrst gáfum
við kálfunum alla undanrennu en
þegar hún var orðin of mikil fannst
okkur nauðsynlegt að nýta hana á
annan hátt. Skyrgerðin var kjörin
enda fellur þetta vel saman. Í fram-
haldi komu nýjungar í skyri, eins og
skyrkonfekt sem hannað var í sam-
vinnu við nema í Listaháskóla Ís-
lands og mysudrykkur í samvinnu
við Kruss. „Við bjóðum einnig upp á
ferska mysu til drykkjar. Ferðafólk-
ið er ánægt með allt sem það fær að
smakka.“
Fjölgun ferðafólks í landinu hefur
gert það að verkum að erlent ferða-
fólk er stærri hluti gesta en var í
upphafi. Einnig hefur Rjómabúið á
Erpsstöðum fengið kynningu í al-
þjóðlegum ferðahandbókum. Helga
áætlar að hlutfallið á milli erlendra
og innlendra ferðamanna sé nokkuð
jafnt. Fleiri erlendir ferðamenn
komi vor og haust en eftir að skólum
lýkur á vorin sé íslenskt fjöl-
skyldufólk í meirihluta.
Alltaf til í að
prófa eitthvað nýtt
Fjölskyldan vinnur mikið sjálf við
framleiðslu og sölu afurðanna, bæði
hjónin og börn þeirra, en þau ráða
einnig innlent og erlent starfsfólk.
Helga viðurkennir að álagið sé oft
mikið og vinnudagarnir langir. En
mesta álagið sé í stuttan tíma á
hverju ári. „Við kynnumst líka fólki
úr öllum heimsins hornum og þótt
við séum heima hjá okkur eykst víð-
sýni okkar við þessi kynni,“ segir
hún.
„Ef ég lít til baka, til þessara níu
ára, þá er ég hræddur um að ég
myndi gera þetta aftur, ef ég stæði í
sömu sporum og þá. Ég er alltaf til í
að prófa eitthvað nýtt, fara óhefð-
bundnar leiðir,“ segir Þorgrímur og
Helga tekur undir það. Segir að ef
þau væru ekki í mjólkurvinnslunni
væru þau í einhverju öðru. „Ef við
höfum einhvern tíma til að slappa af
finnur Þorgrímur sér eitthvað til að
gera,“ segir hún.
Halda á lofti þekkingu og handbragði
 Hjónin á Erpsstöðum í Dölum geng-
in í alþjóðleg samtök hagleikssmiðja
 Fræðslusýning um skyrgerð á
veggjum Rjómabúsins, námskeið og
boðið upp á skyrsmakk
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Skyrsmakk Nýjungin á Erpsstöðum gengur út á fræðslusýningu á veggjum Rjómabúsins, námskeið og skyrsmakk.
Helga Guðmundsdóttir og Þorgrímur E. Guðbjartsson smakka sjálf á eigin framleiðslu.
Aðrar aðferðir eru notaðar við að gera
gamla íslenska skyrið en við framleiðslu á
skyri í mjólkursamlögum landsins.
Í fyrsta lagi er skyr notað til að búa til
næstu skyrlögun en ekki tilbúnir gerlar eins
og í mjólkursamlögunum.
Í öðru lagi er skyrið síað í gegnum poka
en ekki pressað í vélum. Gamla aðferðin er
mun tímafrekari, tekur einn til þrjá sólar-
hringa.
Rjómabúið á Erpsstöðum er einn af sára-
fáum framleiðendum íslenska skyrsins í
landinu. Þátttaka þess í alþjóðlegum sam-
tökum hagleikssmiðja grundvallast á þess-
ari framleiðsluaðferð.
Pokasíunin tekur tíma
GAMLA AÐFERÐIN
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Ostagerð Guðni Hannes Guð-
mundsson ostagerðarmaður hleypir
glundrinu ofan af kúmenostinum
sem hann er að gera. Honum til að-
stoðar eru Zane og Dave.