Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 31.03.1982, Síða 28

28
olíuverðshækkana og lagningar nýrra hitaveitna. Innflutningur annarrar
neysluvöru en hér hefur verið getið jókst að mun á liðnu ári eða um 9% að því
talið er. Um selda þjónustu, sem telst til einkaneyslu, er lítið vitað enn sem komið
er, en sýnt þykir, að í ýmsum greinum hafi gætt talsverðrar aukningar. í heild er nú
áætlað, að þjónustuútgjöld einkaneyslunnar hafi aukist um 5-6% á árinu 1981.
Þær áætlanir, sem hér hafa verið raktar, eru að hluta byggðar á tölum fyrir fyrstu
níu mánuði ársins. Niðurstaðan um 5% heildaraukningu einkaneyslunnar er því
engan veginn ótvíræð og raunar benda síðustu veltutölur til þess, að aukningin sé
fremur vanmetin en ofmetin. Sú áætlun, sem hér er sett fram, felur í sér lækkun
sparnaðarhlutfalls af tekjum annað árið í röð. Að svo stöddu sýnist óvarlegt að
gera ráð fyrir meiri neysluaukningu og þar með meiri samdrætti í sparnaði en hér
er gert, miðað við fyrirliggjandi upplýsingar um þróun tekna og verðlags á árinu
1981. Upplýsingar um sparnað einstaklinga eru ófullkomnar en líta má á þær
vísbendingar, sem eru fyrir hendi. Heildarinnlán í bönkum og sparisjóðum jukust
töluvert mikið að raungildi á árinu 1981, ef uppfærsla vaxta og verðbóta er
meðtalin. Hins vegar jukust útlán innlánsstofnana til einstaklinga verulega á
síðastliðnu ári, einkum neyslulán. Tölur um útlán til íbúðabygginga og íbúða-
kaupa benda til töluverðrar aukningar að raungildi þrátt fyrir að íbúðabyggingar
hafi dregist saman að mun. Bendir þetta til þess, að einstaklingar hafi varið
töluvert minna af eigin tekjum og sparnaði til íbúðabygginga en árið áður. Þær
vísbendingar, sem hér hafa verið raktar, gefa að því er virðist, tilefni til að ætla að
útgjöld til einkaneyslu hafi aukist meira á síðastliðnu ári en svarar til aukningar
kaupmáttar einstaklinga. Að svo stöddu og uns fyllri upplýsingar eru fyrirliggj-
andi er hér gert ráð fyrir, að sá munur nemi um það bil 1% að raungildi en
munurinn kynni að hafa verið meiri.
Eins og áður sagði, er að svo stöddu ekki unnt að setja fram spá um kaupmátt
ráðstöfunartekna á þessu ári, fyrst og fremst þar sem kjarasamningarnir í vor
munu ráða þar miklu um. Þetta þýðir einnig, að ekki er hægt að setja fram beina
spá um einkaneyslu, en hún ræðst fyrst og fremst af kaupmáttarþróuninni, þótt
aðrir þættir hafi þar einnig áhrif. Hér verður því notuð sú forsenda, að einkaneysla
á mann verði óbreytt á árinu 1982 frá því sem hún var í fyrra, og heildaraukningin
verði um 1% eða í hátt við fólksfjölgun. í þessari forsendu felst þannig nokkur
aukning einkaneyslu, þrátt fyrir samdrátt þjóðartekna. Ástæðan er meðal annars
sú, að hin mikla aukning einkaneysluútgjalda á síðari hluta ársins í fyrra og fyrstu
mánuðum þessa árs (ef marka má innflutningstölur) mun hafa áhrif á tölur þessa
árs, þótt dragi úr útgjöldum, þegar líður á árið, en um það er of snemmt að spá. Ef
einkaneysluaukningin verður meiri en hér er reiknað með, verður viðskipta-
hallinn á árinu óhjákvæmilega meiri en hér er spáð, og er þá reyndar ólíklegt, að
hann verði minni en á síðasta ári.