Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 31.03.1982, Side 51

51
framlengdur til ársloka 1981. Með tilliti til markmiðs ríkisstjórnarinnar um
verulega hjöðnun verðbólgu á árinu voru útlánsvextir lækkaðir um 1 % að með-
altali 1. mars, en vextir af sparifé voru óbreyttir. Vaxtamunurinn var þannig
minnkaður en hafði áður aukist nokkuð. Jafnframt þessum breytingum á útláns-
vöxtum var útreikningsdögum vaxta bundinna innlána fjölgað í tvo á ári. Nafn-
vextir af þeim reikningum, sem þetta nær til, voru lækkaðir, en heiidarávöxtun
verður þó örlítið liærri. í júní voru gerðar ýmsar breytingar á vaxtakerfinu í átt til
innbyrðis samræmingar og einföldunar. Jafnframt var stefnt að því að létta
nokkuð vaxtagjöld atvinnuveganna með lækkun vaxta af hlaupareikningslánum
og viðbótarafurðalánum. Lánskjör skuldabréfa og vaxtaaukalána voru samræmd,
og féllu þau síðarnefndu niður sem sérstakur lánaflokkur. Á innlánshlið lækkuðu
vextir á 6 og 12 mánaða og 10 ára sparisjóðsbókum í sömu vexti og á almennum
sparisjóðsbókum, en eigendur þeirra áttu þess kost að flytja innstæður yfir á
verðtryggða innlánsreikninga, sem bundnir eru til sex mánaða. I ferbrúar hafði
reglum um verðtryggða reikninga verið breytt og binditíminn styttur úr tveimur
árum í sex mánuði. Við vaxtabreytinguna í júní var meðalársávöxtun talin lækka
um nálægt 1,5% bæði á innlánshlið og útlánshlið.
í lok apríl voru samþykkt lög um sérstaka sveigjanlega bindiskyldu til viðbótar
fyrri innlánsbindingu, en hún hafði um langt skeið verið fullnýtt. í framhaldi af
þessari lagasetningu fékk Seðlabankinn samþykki ríkisstjórnarinnar til þess að
haga bindingu þessari eftir aðstæðum, allt að 5% af heildarinnlánum. í júní var
ákveðið að hefja bindinguna með 2% af innlánum í apríllok og hækka hana síðan í
3% af innlánum í maílok. Þessari bindingu er haldið aðskilinni frá hinni hefð-
bundnu föstu bindingu, og verður hlutfall hennar endurskoðað reglulega með
hliðsjón af framvindu peningamála. Þessi binding felur í sér kvöð á innlánsstofn-
anir að draga úr útlánaaukningu og bæta lausafjárstöðu til þess meðal annars að
mæta auknu útstreymi síðar. Jafnframt þessu var komið á sérstökum víxilkvóta í
Seðlabanka, er innlánsstofnanir fá til þess að mæta tímabundnum sveiflum í
lausafjárstöðu, en vextir af óumsömdum yfirdrætti í Seðlabankanum voru híékk-
aðir.
Undir mitt ár fór aukning peningamagns og sparifjár enn vaxandi. Erlent lánsfé
átti sem fyrr niun meiri þátt í þeirri aukningu en árið áður, og endurkaup
afurðalána voru einnig mjög mikil mánuðina maí og júní. Á móti lækkaði skuld
ríkissjóðs við Seðlabankann verulega þessa mánuði. Um sama leyti fóru hins
vegar útlán innlánsstofnana ört vaxandi, meðal annars vegna mikilla afurðalána.
Lausafjárstaða innlánsstofnana var svipuð í apríllok og um áramót, en venjulega
versnar lausafjárstaðan á þessum árstíma. Lausafjárstaðan hafði batnað verulega
á síðari hluta ársins 1980 og í lok apríl í fyrra var hún því mun betri en tólf
mánuðum áður. Það var þó veruleg hætta á, að hinni miklu aukningu innlána í
bankakerfinu fylgdi brátt vaxandi aukning útlána. Hinni nýju bindiskyldu, sem
áður var getið, var ætlað að hamla gegn þessu. Þrátt fyrir þessa bindingu, sem
hækkuð var í 5% í ágúst, fór útlánaaukningin vaxandi eftir því sem leið á árið.