Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 31.03.1982, Side 64

64
ekki eins mikil, þar sem annar afli en þorskur fer að mestu Ieyti í frystingu. í fyrra
fór innan við helmingur alls botnfiskaflans í frystingu en árið 1978 voru það tveir
þriðju hlutar.
Frysting
Framleiðsla á frystum afurðum dróst saman í fyrra, annað árið í röð. Frystar
botnfiskafurðir, en þær eru um 83% af öllum frystum afurðum, voru 7—8%
minni að magni en árið áður, og var samdráttur bæði í afurðum fyrir Bandaríkja-
markað og öðrum afurðum. Auk þess varð talsverð breyting á samsetningu
framleiðslunnar. Meira var fryst af karfa og ufsa en árið áður en minna af þorski,
en þorskafurðir eru mun verömeiri en afurðir hinna tegundanna. Þessar breyting-
ar jafngiltu 5% lækkun á meðalverði frystra afurða. Samtals rýrði samdrátturinn í
framleiðsluogsamsetningarbreytingin tekjurfrystingarum 12—13%. Þettahafði
veruleg áhrif á afkomu frystihúsa. Mun minna var fryst af rækju í fyrra en árið
áður, en hins vegar var heldur meira fryst af humri og hörpudiski og mun meira af
síld. Loðnufrysting var óveruleg í fyrra en hins vegar var talsvert fryst af loðnu-
hrognum. í heild dróst frysting sjávarafurða saman um 6—7% á síðasta ári. Frá
árinu 1979 er samdrátturinn samtals um 14—15%.
Verðlag á frystum botnfiskafurðum var rúmlega 2% hærra í dollurum í fyrra en
árið áður. Verðlag á frystum þorskflökum á Bandaríkjamarkaði hækkaði talsvert
undir mitt ár, en verð áöðrum afurðum breyttist ýmist til lækkunareða hækkunar.
Verð á frystum fiski hefur hækkað lítið frá árinu 1979, og um síðastliðin áramót
varmeðalverðáþessumafurðum aðeinsrúmlega4% hærraenárið 1979. Þettaer
minni hækkun en orðið hefur á heildsöluverði matvæla í Bandaríkjunum á þessu
tímabili, en það hefur reyndar hækkað mun minna en smásöluverð. Um síðustu
áramót var heildsöluverð matvæla 7—8% hærra en árið 1979 en smásöluverð
rúmlega 20‘/o hærra. Til samanburðar má nefna, að vísitala framfærslukostnaðar í
Bandaríkjunum var þá 32% hærri en árið 1979. Matvælaverð, einkum heildsölu-
verð, í Bandaríkjunum hefur þannig hækkað talsvert minna en verðbólgan, og
heildsöluverð á frystum fiski er tiltölulega mun lægra nú miðað við almennt
verðlag en fyrir 2—3 árum.
Rekstrarafkoma frystingar, án fjármagnskostnaðar, var svipuð árin
1978—1980. Verg hlutdeild fjármagns samkvæmt reikningum fyrirtækjanna var
rúmlega 11 % af tekjum. Þar af námu greiðslur úr Verðjöfnunarsjóði rúmlega 2%
af tekjum árin 1978 og 1980 en aðeins um V2% árið 1979. Á mælikvarða hreins
hagnaðar versnaði afkoman hins vegar verulega árið 1980. Miðað við ákvæði
skattalaga (nýrri uppgjörsaðferð) var hreinn hagnaður í frystingu um 5'/2% árið
1979 en 1980 var reksturinn í járnum á þennan mælikvarða. Ef reksturinn er hins
vegar gerður upp samkvæmt fyrri uppgjörsmáta (verðbreytingafærslu sleppt og
eingöngu reiknaðirgjaldfallnirvextir) þávarhreinn hagnaður aðeins 0,4% 1979
og árið 1980 var tap, er nam um 5V2% af tekjum. Eins og áður sagði var afkoman