Læknablaðið - 01.05.2018, Blaðsíða 3

Hlíðasmára 8
201 Kópavogi
sími 564 4104
Útgefandi
Læknafélag Íslands
Læknafélag Reykjavíkur
Ritstjórn
Magnús Gottfreðsson,
ritstjóri og ábyrgðarmaður
Elsa B. Valsdóttir
Gerður Gröndal
Hannes Hrafnkelsson
Magnús Haraldsson
Sigurbergur Kárason
Þórdís Jóna Hrafnkelsdóttir
Tölfræðilegur ráðgjafi
Thor Aspelund
Ritstjórnarfulltrúi
Védís Skarphéðinsdóttir
vedis@lis.is
Blaðamaður
Hávar Sigurjónsson
havar@lis.is
Auglýsingastjóri og ritari
Esther Ingólfsdóttir
esther@lis.is
Umbrot
Sævar Guðbjörnsson
saevar@lis.is
Upplag
2000
Prentun, bókband
og pökkun
Prenttækni ehf.
Vesturvör 11
200 Kópavogi
Áskrift
14.900,- m. vsk.
Lausasala
1490,- m. vsk.
© Læknablaðið
Læknablaðið áskilur sér rétt til að birta
og geyma efni blaðsins á rafrænu formi,
svo sem á netinu. Blað þetta má eigi
afrita með neinum hætti, hvorki að hluta
né í heild, án leyfis.
Fræðigreinar Læknablaðsins eru skráð-
ar (höfundar, greinarheiti og útdrættir)
í eftirtalda gagnagrunna: Medline
(National Library of Medicine), Science
Citation Index (SciSearch), Journal Cita-
tion Reports/Science Edition, Scopus
og Hirsluna, gagnagrunn Landspítala.
The scientific contents of the Icelandic
Medical Journal are indexed and
abstracted in Medline (National Library
of Medicine), Science Citation Index
(SciSearch), Journal Citation Reports/
Science Edition and Scopus.
ISSN: 0023-7213
LÆKNAblaðið 2018/104 223
Læknablaðið
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
www.laeknabladid.is
Læknablaðið hefur fengið Önnu Þorbjörgu Þorgrímsdóttur til liðs við sig til að velja og skrifa um kápumyndir
á 104. árgangi blaðsins í tilefni 100 ára afmælis Læknafélags Íslands. Myndirnar tengjast þeim efnum sem
eru í brennidepli afmælisgreina hvers tölublaðs.
Anna er sagnfræðingur og safnafræðingur og fyrrum stjórnandi Lækningaminjasafnsins.
Menning og meinsemdir
Um miðja síðustu öld var ákveðið að reisa í Skálholti nýja
kirkju á sama grunni og eldri kirkjur staðarins höfðu áður
staðið á. Ákvörðunin krafðist viðamikillar fornleifarann-
sóknar sem stóð í fjögur sumur. Hróflað var við gröfum.
Því var kallaður til Jón Steffensen prófessor, helsti sér-
fræðingur landsins í fornum mannabeinum. Jón dvaldi
langdvölum í Skálholti við mælingu grafa og upptöku
beina og er myndin tekin af Jóni við þá iðju sumarið 1955.
Jón er klæddur hlífðargalla og hönskum frá Vinnufatagerð
Íslands (VÍR). Hann situr á trékassa fyrir framan opna lík-
kistuna. Honum á vinstri hönd er önnur lokuð. Í moldinni
á milli fóta liggur múrskeiðin.
Í líkskurðarstofu læknadeildar í kjallara Háskólans var
moldin dustuð af beinunum og þau mæld. Eftir mánuð
voru beinin mæld á nýjan leik og enn og aftur þremur
til fimm mánuðum síðar. Á grundvelli mælinganna, fyrri
rannsókna Jóns og ýmissa sögulegra heimilda var
mögulegt að fræðast um aldur, kyn, stærð, útlit og sjúk-
dóma Skálhyltinga. Af „tyggingarfærum“ var sýnilegt
að Skálhyltingar hefðu ekki, frekar en aðrir landsmenn,
notað tannstöngla. Með samanburði við háralitastiga
Fischer-Sallers greindi Jón 16 hárliti af 30 mögulegum
sem allir eru algengir meðal núlifandi Íslendinga. Skál-
hyltingar voru rauðhærðir, bjarthærðir, ljósskolhærðir,
skolhærðir, dökkskolhærðir og dökkhærðir en enginn var
svart hærður.
Framlag Jóns til sögu þjóðarinnar er mikilsvert.
Viðfangsefnin voru fjölbreytt og með læknisfræðilegri
þekkingu var lagður traustur grunnur að sjúkdómasögu
þjóðarinnar. Úrval fræðigreina Jóns kom út árið 1975
undir heitinu Menning og meinsemdir. Ritgerðasafn um
mótunarsögu íslenzkrar þjóðar og baráttu hennar við
hungur og sóttir. Helgi Skúli Kjartansson sagði í ritdómi
Jón vera „meðal ágætustu brautryðjenda sagnfræðirann-
sókna á Íslandi eftir stríð, framlag hans mikið að vöxtum
og á köflum glæsilegt.” Hins vegar eru margar rannsóknir
Jóns „glíma við ófullnægjandi heimildir, jafnvægisæfing
á landamærum hins uppgötvanlega, svo að niðurstöður
verða spennandi fremur en óyggjandi.“
Myndina tók Magnús Már Lárusson guðfræðipró -
f essor og síðar rektor Háskóla Íslands.
Myndin er varðveitt í Ljósmyndasafni Reykjavíkur.
* gáttatif án lokusjúkdóms.
Heimildir: 1. Patel MR, Mahaffey KW, Garg J, et al. Rivaroxaban versus warfarin in non-
valvular atrial fibrillation. N Engl J Med. 2011;365(10):883–91. 2. SmPC fyrir Xarelto.
L.
IS
.M
K
T.
01
.2
01
8.
01
56

Ja
nú
ar
2
01
8
XARD0112 – Bilbo
▼
Staðfest virkni og
öryggi hjá sjúklingum
með gáttatif* og
marga fylgisjúkdóma1
Virkni og öryggi Xarelto til varnar
heilablóðfalli voru sannreynd í
þýði þar sem 87 % sjúklinga voru
með CHADS2-skor milli 3 og 6.1
Vörn gegn heilablóðfalli
með einni töflu á dag2
Stjórn Læknafélags Íslands hélt starfsdag
6. apríl síðastliðinn og fundaði með formönnum
nýju aðildarfélaganna: Félags íslenskra heimilis-
lækna, Læknafélags Reykjavíkur, Félags sjúkrahús-
lækna og Félags almennra lækna. Til seinni hluta
fundarins var boðið formönnum sérgreinafélaga.
Meðal umræðuefna á starfsdeginum var samstarf
LÍ og aðildarfélaganna og sérgreina félaganna til
að efla faglega og stéttarlega vitund. Reifuð voru
áform um að gera skoðanakönnun meðal félags-
manna um stöðu lækna, kjör, vinnuaðstæður, líðan
og stefnumótandi mál. Þá var rætt hvort halda ætti
landsfund lækna og ræða mótun heilbrigðisstefnu
til framtíðar. Þessar hugmyndir fengu góðan hljóm-
grunn á starfsdeginum.
Kynnt var sérstaklega og rædd staða framhalds-
náms lækna sérfræðilæknisveitinga hér á landi.
ESA (European Free Trade Association Surveillance
Authority) er að vinna úr kærumáli sem barst
vegna sérfræðileyfisveitinga á Íslandi. Hefur ESA í
framhaldi af því gefið út álit um að óheimilt sé að
veita sérfræðileyfi á Íslandi sem gildir á EES nema í
heimilislækningum og geðlækningum. Þessi alvar-
lega staða á sér langa forsögu og má endurskoða og
endurbæta margt í þessu sambandi. Stjórn FAL hef-
ur ásamt stjórn LÍ unnið að greiningu vandans og
lausn á málinu, meðal annars fundað með heilbrigð-
isráðherra og landlækni til að kynna hugmyndir um
hvernig hægt sé bregðast við þessari stöðu.
Starfsdagur stjórnar Læknafélags Íslands
Formenn sérgreinafélaga mættir til leiks hjá LÍ í Hlíðasmára að fara yfir farinn veg og framtíðina.