Læknablaðið - 01.05.2018, Blaðsíða 17

LÆKNAblaðið 2018/104 237
R A N N S Ó K N
Inngangur
Birtingarmynd bráðs kransæðaheilkennis hefur verið að taka
nokkrum breytingum síðustu misseri. Hlutfall NSTEMI (Non-ST-
Elevation Myocardial Infarction) greininga af öllum sem greinast
með brátt kransæðaheilkenni er að aukast á kostnað STEMI (ST-
Elevation Myocardial Infarction).1 Dánartíðni af völdum kransæða-
sjúkdóma hefur lækkað umtalsvert síðustu áratugi og það sem er
sérstakt við það er að hlutfallslega hefur lækkunin orðið minni hjá
yngra fólki en því eldra, sérstaklega ungum konum.2 Breytingar á
áhættuþáttum, lifnaðarháttum og aukin notkun verndandi hjarta-
lyfja á þessari öld eru talin hafa áhrif á þessar breytingar. Reyk-
ingar hafa minnkað umtalsvert og heildarkólesteról hefur lækkað
en sykursýki og offita hafa hins vegar aukist.3,4
Hin hefðbundna meingerð í bráðu kransæðaheilkenni hefur
lengst af verið talin rof á æðakölkunarskellu sem leiðir til blóð-
segamyndunar í kransæð og hjartavöðvadreps. Þessi sjúklinga-
hópur reynist oft vera með eðlilegar kransæðar eða vægar vegg-
breytingar án marktækra þrengsla (<50% þvermálsþrengsli) við
kransæðaþræðingu. Á undanförnum árum hefur komið í ljós að
hjá hluta þessara sjúklinga er ekki um að ræða rof á æðakölkunar-
skellu heldur eru aðrar orsakir sem valda hjartadrepinu. Annars
Inngangur: Hin hefðbundna meingerð í bráðu kransæðaheilkenni hefur
lengst af vera talin rof á æðakölkunarskellu sem leiðir til blóðsegamynd-
unar í kransæð og hjartavöðvadreps. Hjá hluta þessara sjúklinga er ekki
um marktækt þrengdar kransæðar að ræða og aðrar orsakir en skellurof
geta valdið þessum klínísku einkennum. Á undanförnum árum hefur
verið vaxandi áhugi á að greina nánar undirliggjandi orsakir hjá þessum
hópi sjúklinga. Nýverið var lýst sjúkdómsmyndinni MINOCA (Myocardial
Infarction with Non-Obstructive Coronary Arteries) sem nær yfir þessa
sjúklinga. Markmið rannsóknarinnar var að finna nýgengi MINOCA á
Íslandi og að leita að undirliggjandi orsökum í íslensku þýði.
Efni og aðferðir: Rannsóknin er afturskyggn gagnarannsókn úr gagna-
grunni hjartaþræðingarstofu Landspítalans (SCAAR). Allir sjúklingar
sem fengu vinnugreininguna STEMI / NSTEMI við komu á Landspítala
á árunum 2012 til 2016 en reyndust hafa eðlilegar eða nær eðlilegar
kransæðar (<50% þvermálsþrengsli) við kransæðamyndatöku voru rann-
sakaðir. Sjúkdómsgreiningar voru endurskoðaðar hjá öllum sjúklingum
og flokkaðir samkvæmt flæðiriti sem sérstaklega var útbúið fyrir þessa
rannsókn.
Niðurstöður: Á rannsóknartímabilinu fóru 1708 sjúklingar í
kransæðamyndatöku eftir að hafa fengið vinnugreininguna STEMI /
NSTEMI. Af þeim reyndust 225 (13,2%) hafa eðlilegar eða nær eðlilegar
kransæðar. Sjúkdómsgreiningar þessara sjúklinga skiptust þannig:
fleiðurmyndun / rof á æðakölkunarskellu 72 (32%), hjartavöðvabólga
33 (14,7%), harmslegill 28 (12,4%), afleitt hjartavöðvadrep 30 (13,3%),
kransæðakrampi 31 (13,8%) og 31 (13,8%) fengu greininguna annað og
óútskýrt.
Ályktun: Algengt er að sjúklingar með brátt kransæðaheilkenni hafi
eðlilegar eða nær eðlilegar kransæðar við kransæðaþræðingu. Nokkuð
jöfn skipting reyndist á milli helstu mismunagreininga. Með markvissri
segulómskoðun á þessum sjúklingahópi mætti bæta mismunagreingu á
undirliggandi orsökum.
Brátt kransæðaheilkenni hjá sjúklingum
með eðlilegar eða nær eðlilegar kransæðar
Sævar Þór Vignisson1 læknanemi, Ingibjörg Jóna Guðmundsdóttir2 læknir, Þórarinn Guðnason2 læknir,
Ragnar Danielsen1,2 læknir, Maríanna Garðarsdóttir3 læknir, Karl Andersen1,2 læknir
vegar getur verið um að ræða fleiðurmyndun á æðakölkunarskellu
án þess að bandvefshjúpur skellunnar rofni (plaque erosion)5 og hins
vegar geta aðrir sjúkdómar, til dæmis hjartavöðvabólga, harmsleg-
ill eða kransæðakrampi lýst sér með svipuðum hætti og brátt
hjartavöðvadrep. Nýverið hefur verið lýst sjúkdómsmyndinni
MINOCA (Myocardial Infarction with Non-Obstructive Coronary
Arteries) sem nær yfir þessa sjúkdómsmynd.6 Lítið er vitað um
horfur, undirliggjandi orsakir og meingerð þessarar sjúkdóms-
myndar, sem hafa lítið verið rannsakaðar. Hlutfall þeirra sem hafa
MINOCA, af öllum sem fá brátt kransæðaheilkenni, hefur verið að
aukast síðastliðna áratugi.7,8 Megintilgangur þessarar rannsóknar
var að kanna nýgengi MINOCA í íslensku þýði og hlutfall þeirra af
öllum sem fá brátt kransæðaheilkenni, en einnig að greina undir-
liggjandi orsakir þessarar sjúkdómsmyndar og flokka sjúklinga
í undirhópa eftir nánar tilgreindum skilmerkjum. Einnig voru
bornar saman grunnmælingar og áhættuþættir þessara sjúklinga
við þá sem reyndust vera með marktæk þrengsli í kransæðum. Um
er að ræða fyrstu rannsókn sem gerð hefur verið á þessum sjúk-
lingahópi á Íslandi.
Á G R I P
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjartadeild, 3röntgendeild Landspítala.
Fyrirspurnum svarar Karl Andersen, andersen@landspitali.is
Barst til blaðsins 19. mars 2018, samþykkt til birtingar 20. apríl 2018.
doi.org/10.17992/lbl.2018.05.185