Læknablaðið - 01.05.2018, Blaðsíða 34

254 LÆKNAblaðið 2018/104
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
tekur með sér þekkingu sem það hefur
aflað sér í starfi. Það er reyndar tekið fram
í reglugerð um samninga Sjúkratrygginga
Íslands að ekki má semja við einkaaðila
um verkefni ef það veikir opinberu stofn-
anirnar. Aðalatriðið er að íhuga þarf vel og
vandlega hverju er útvistað til einkaaðila.“
Þú nefndir magn. Á það hefur verið bent
að hér á Íslandi er verið að gera mun fleiri
aðgerðir af ákveðnum toga en á hinum Norður-
löndunum. Kerfið hér virðist vera hvetjandi að
þessu leyti.
„Landlæknisembættið tók þetta saman
fyrir ári síðan og þar kemur í ljós að hér
eru framkvæmdar mun fleiri til dæmis
hálskirtlatökur en á hinum Norðurlöndun-
um. Einnig voru skoðaðar liðspeglanir,
rör í eyru og ristilspeglanir. Mér finnst
þetta stinga í augu og það þarf að skýra í
hverju þessu munur felst. Aðgerðastofurn-
ar úti í bæ fá greitt fyrir hverja aðgerð frá
Sjúkratryggingum og það er ekki þak á
fjölda aðgerða sem greitt er fyrir. Þetta er
því hvetjandi kerfi að þessu leyti og mér
finnst vanta fullnægjandi læknisfræði-
legar skýringar á því í hverju þessu mikli
munur felst.“
Alma bendir á að hlutverk Sjúkra-
trygginga varðandi eftirlit með gæðum
þeirrar þjónustu sem greitt er fyrir sé
skilgreint í lögum um Sjúkratryggingar Ís-
lands og verkaskipting og ábyrgð embætt-
anna tveggja að þessu leyti sé ekki nægi-
lega skýrt afmörkuð og tilgreind í lögum.
„Samkvæmt 45. grein laganna er
eftirlitshlutverk Sjúkratrygginga með gæð-
um þjónustunnar talsvert stórt og ég á eft-
ir að funda með forstjóra Sjúkratrygginga
Íslands um það því þarna er augljós skör-
un og mikilvægt að skýra hvernig fram-
kvæmdin á að vera.“
Bygging nýs Landspítala hefur verið í um-
ræðunni í minnst tvo áratugi og enn er verið
að þrefa um staðsetningu, hvað þá annað er að
þessu snýr. Þú kemur af Landspítalanum og
hefur eflaust skoðanir á þessu.
„Já, ég byrjaði að skrifa greinar fyrir
meira en 10 árum um nauðsyn þess að
byggja nýjan spítala því þá þegar voru
húsnæðismál spítalans í algjörum ólestri.
Síðan hefur ástandið bara versnað. Ég
hef engar tilfinningar bundnar við eina
staðsetningu frekar en aðra, mikilvægast
er að byggja spítalann og Hringbraut-
arsvæðið hefur orðið ofan á og ég rengi
ekki sérfræðingana sem komist hafa að
þeirri niðurstöðu. Ég er læknir en ekki
sérfræðingur í skipulagsmálum eða um-
ferðarstjórnun. Málið er orðið það brýnt að
það þýðir ekki að þrasa um þetta lengur,
heldur drífa upp þessa byggingu og fara
svo í framhaldinu að huga að næsta spítala
sem yrði þá væntanlega staðsettur annars
staðar.“
Áhugi einkaaðila á byggingu einkaspítala
virðist talsverður og húsnæðismál Landspítal-
ans hafa kannski ýtt undir þá umræðu.
„Ég sé ekki að þetta litla land með
345.000 manns þurfi á sérhæfðum einka-
spítala að halda. Það er talað um að til
þess að háskólasjúkrahús standi undir
nafni þurfi upptökusvæði að vera ein
milljón manns. Ég sé því ekki ástæðu til
að dreifa þessum verkefnum meira en
orðið er. Ef menn vilja létta álaginu af
Landspítala eins og margir hafa nefnt ætti
að byrja á því að huga að öldrunarþjón-
ustunni. Hún fer ekki vel inni á háskóla-
sjúkrahúsi og ætti að fara fram annars
staðar en skortur á hjúkrunarrýmum fyrir
aldraða kemur í veg fyrir það.“
Þú nefndir í upphafi lýðheilsu og forvarnir.
Hvar viltu leggja áherslurnar?
„Lýðheilsa snertir í rauninni svo marga
þætti samfélagsins og ákvarðanir stjórn-
valda á svo mörgum sviðum hafa áhrif á
lýðheilsu. Embætti landlæknis á að sjálf-
sögðu að sinna fræðslu um heilbrigðan
lífsstíl, mataræði og slíkt og stjórnvöld
geta stutt við það eða unnið gegn því með
ákvörðunum um skattlagningu á ákveðna
matvöru og þjónustu. Hér á vegum
embættisins er verið að vinna að verkefni
sem heitir lýðheilsustefna og á að vera
leiðbeinandi fyrir stjórnvöld varðandi all-
ar stefnur þess og ákveðin verkefni.
Hvað varðar forvarnir hafa skimanir
verið í umræðunni undanfarið og verður
á vegum embættisins skipað skimun-
arráð sérfræðinga sem ákveður hvernig
skimunun skuli háttað og á hvað skuli
leggja áherslu, hvaða hópa eigi að skima,
hverjir eigi að sjá um framkvæmdina og
hvernig eigi að framkvæma.“
Þú nefndir skattlagningu og aðgengi. Þá
kemur strax upp í hugann frumvarp um sölu
áfengis í matvöruverslunum.
„Mín afstaða byggir algjörlega á sjón-
armiðum lýðheilsu og það er vitað að með
auknu aðgengi að áfengi eykst neyslan.
Það er margbúið að sýna fram á það. Að-
gengi, verðlagning og auglýsingar eru
mikilvægustu þættirnir sem hafa áhrif á
neyslu og ég er algjörlega á móti því að
áfengi verði selt í verslunum af þessari
ástæðu. Við þekkjum nú þegar afleiðingar
af neyslu áfengis. Áfengi er hluti af tilurð
fjölda krabbameina, auk annarra sjúk-
dóma, og síðan eru áhrif áfengisneyslu
vegna ofbeldis og slysa gríðarlega kostn-
aðarsöm fyrir samfélagið, svo ekki sé
minnst á harmleikina sem slíku fylgja.
Embætti landlæknis hefur alltaf lagst gegn
rýmkaðri sölu áfengis og það mun ekki
breytast meðan ég er hér.“
Að lokum, hvenær fórstu að hugsa um þetta
embætti?
„Það er nú ekki svo langt síðan, það
hafa aðilar nefnt þetta við mig síðustu
árin en ég tók nú ekki ákvörðun fyrr en
auglýsingin birtist en þá fékk ég hvatn-
ingu víða að sem ég er afskaplega þakklát
fyrir. Hins vegar sagði Sigrún Gísladóttir,
sem er ekkja Guðjóns Magnússonar sem
kenndi mér í lýðheilsu- og stjórnunarnám-
inu, blessuð sé minning hans, mér að hann
hefði nefnt það við sig fyrir 10 árum að
hann sæi mig í þessu embætti. Hún sagði
mér frá þessu á dögunum og það þótti
mér sérstaklega vænt um að heyra enda
Guðjón heitinn fyrirmynd.“