Læknablaðið - 01.05.2018, Blaðsíða 41

LÆKNAblaðið 2018/104 261
Áfengisnotkun og neysla lyfja getur
einnig orðið sumum að fótakefli og þá
reynist læknum sérlega erfitt að leita sér
aðstoðar. Þeir óttast umtal og glatað traust
og því er mjög mikilvægt að bjóða þeim
úrræði þar sem þeir upplifa sig örugga. Í
Noregi hefur verið sett á laggirnar sérstök
lækningamiðstöð fyrir lækna þar sem þeir
geta leitað sér lækninga án þess að slíkt sé
skráð í almenna sjúkraskrá og þeir njóta
fullkomins trúnaðar. Þetta hefur gefið
mjög góða raun. Heilsustofnunin í Hvera-
gerði hefur bryddað upp á svipuðu kerfi
þar sem læknar geta dvalið í aðskildu
húsnæði en eru þó þátttakendur í dagskrá
með öðrum. Hugsanlega mætti ganga
lengra í þessum efnum. Það hefur einnig
gefið góða raun að stofna stuðningshópa
meðal lækna, þar sem hópurinn kemur
saman reglulega og læknarnir geta rætt
sín mál í fullkomnum trúnaði.
Allt er þetta til umræðu meðal lækna
og heilsustyrkur FOSL er eitt lóð á þessar
vogarskálar en á undanförnum árum hef-
ur orðið róttæk viðhorfsbreyting til starfs-
ins meðal yngri lækna en þeir vilja meira
jafnvægi milli vinnu og fjölskyldulífs,
reglur um vinnutíma hafa einnig breyst
og yngra fólkið er ekki tilbúið til að vinna
heilu og hálfu sólarhringana eins og tíðk-
aðist hér stundum áður. Staðreyndin er sú
að veikur eða þreyttur læknir er hættu-
legur þar sem hann er líklegri til að gera
mistök og um það er enginn ágreiningur.
Við vitum þetta öll. Góð heilsa lækna er
því einstaklega dýrmæt bæði þeim sjálf-
um og sjúklingunum.
Hluti af vanda lækna er að þeir eru að
bauka við að lækna sjálfa sig eða ráðfæra
sig óformlega við kunningja í læknastétt,
svokallaðar gangalækningar, sem eru
mjög óheppilegar og hvort tveggja hefur
reynst afar illa,“ segir Gerður Aagot Árna-
dóttir heimilislæknir.
Tvær leiðréttingar
Við mynd Kristjáns A. Einarssonar á bls. 191 í síðasta blaði vantaði nafn læknisins sem
er að sprauta starfsmann í álverinu í Straumsvík. Örn Bjarnason fyrrum ritstjóri Lækna-
blaðsins hringdi og vakti athygli blaðsins á þessu. Læknirinn er Ólafur Jónsson (1924-
1987) sem var trúnaðarlæknir Búnaðarbankans, Verslunarbankans, álversins og Félags
íslenskra atvinnuflugmanna.
Í síðasta pistil frá Embætti landlæknis í aprílblaðinu (bls. 208)
vantaði eitt mikilvægt orð, það er feitletrað hér:
Með gildistöku síðar á árinu verður óheimilt að ávísa ávana-
og fíknilyfjum til afgreiðslu hér á landi á pappírsformi.
Læknablaðið biðst velvirðingar á þessu.
Guð

Loks þegar vorið vaknar,
veit ég, að hann er til.
Guð, sem gaf öllu lífið,
en gerði það hættuspil.

Fuglarnir fara að verpa,
fæðast þá lömbin smá.
Gróðurinn tekur að grænka,
allt glaðnar um land og sjá.

En handan við höf og granda
býr haustið með kulda og byl.
Allt á sitt upphaf og enda.
Af hverju erum við til?
208 LÆKNAblaðið
2018/104
Nýjar reglur um
lyfjaávísanir
Magnús Jóhannss
on læknir magnus@
landlaeknir.is, Anna
Björg Aradóttir sv
iðsstjóri,
Jón Pétur Einarss
on lyfjafræðingur, Ó
lafur B. Einarsson
sérfræðingur
F R Á E M B Æ
T T I L A N D L
Æ K N I S 2 3 .
P I S T I L L
Á næstu mánuðu
m mun ganga í gi
ldi ný
reglugerð um lyfj
aávísanir og afhe
ndingu
lyfja nr. 1266/2017
.1 Ýmsar breyting
ar eru
frá eldri reglugerð
og segja má að þ
essar
nýju reglur veiti l
æknum meira aðh
ald
í lyfjaávísunum e
n þær eldri. Þessu
m
breytingum er æt
lað að stuðla að sk
yn-
samlegri, markvi
ssari og öruggari
lyfja-
notkun í landinu.

Stefnt er að því að
innan fárra ára v
erði
allar lyfjaávísanir
rafrænar. Þess ve
gna
eru þær takmarka
nir á notkun papp
írslyf-
seðla (á nýju eyðu
blaði; sjá viðauka
við
reglugerðina) að e
inungis má ávísa
einu
lyfi á hverjum lyf
seðli og bara fyrir
eina
afgreiðslu. Með g
ildistöku síðar á á
rinu
verður að ávísa áv
ana- og fíknilyfju
m til
afgreiðslu hér á la
ndi á pappírsform
i. Frá
1. september 2018
má aðeins ávísa
eftir-
ritunarskyldum l
yfjum til 30 daga
notkun-
ar í senn.
Nokkrar nýjar tak
markanir eru sett
ar
á lyfjaávísanir. Ef
fyrir er gild ávísu
n í
lyfjaávísanagátt f
yrir ávana- og fík
ni-
lyfi er einungis h
eimilt að útbúa að
ra
ávísun á sama lyf
ef ávísað er á ann
an
styrkleika eða ef f
ella á úr gildi gild
andi
lyfjaávísun og útb
úa nýja. Ennfrem
ur er
einungis heimilt a
ð afgreiða metýlfe
nídat
(ATC flokkur N06
BA04) eða amfeta
mín
(flokkur N06BA01
) ef sjúklingur er
með
gilt lyfjaskírteini
frá Sjúkratryggin
gum
Íslands. Áfram ve
rður heimilt að áv
ísa
lyfjum í síma en þ
ó ekki til skömmt
unar,
ekki ávana- og fík
nilyfi og einungis
einni
pakkningu í senn
.
Embættinu hafa b
orist ábendingar
frá
heilsugæslulæknu
m um að þeir haf
i ver-
ið settir á lyfjaskí
rteini sjúklinga v
egna
ADHD-greininga
sérfræðinga að þ
eim for-
spurðum. Embæt
tið vill benda á að
það sé
eðlilegt að lækna
r séu spurðir áðu
r hvort
þeir vilji taka að s
ér að sjá um ávísa
nir
ADHD-lyfja. Nok
kuð hefur borið á
því að
fólk sé að fá örvan
di lyf umfram há
marks-
skammta og jafnv
el á sama tíma og
við-
komandi er að fá
önnur ávanabind
andi lyf
sem ekki eru æsk
ileg með örvandi
lyfjum.
Heilsugæslulækn
ar sem taka að sé
r ávís-
anir ADHD-lyfja
þurfa að vera tilb
únir að
stýra meðferð þa
nnig að ávísanir f
ari eftir
klínískum leiðbei
ningum.
Lengi hefur verið
í gildi sú regla að
sá
sem leysir út eftir
ritunarskylt lyf í l
yfjabúð
þarf að sýna skilr
íki og kvitta fyrir
mót-
töku. Ekki eru næ
rri öll ávanabinda
ndi
lyf eftirritunarsky
ld og nokkuð hefu
r
borið á því að lyf
hafi verið svikin
út á
nafn annarra. Til
að hamla gegn slí
kri
misnotkun er nú
tekin upp sú regl
a að
allir sem leysa út
lyf í lyfjabúð, óhá
ð lyfi
og pakkningastæ
rð, skuli sýna skil
ríki.
Ef grunsemd um
misferli vaknar, e
ftir að
apótek afgreiðir l
yfið, er því hægt
að fletta
upp hver leysti út
viðkomandi lyf.
Embætti landlæk
nis rekur lyfjaáví
s-
anagátt sem teku
r við rafrænum ly
fja-
ávísunum og held
ur utan um afgre
iðslur
þeirra. Þessi ávísa
nagátt tekur við r
afræn-
um lyfjaávísunum
sem læknar send
a úr
sínum sjúkraskrá
rkerfum eða af ve
fsvæði
Embættis landlæk
nis (lyfsedlar.landla
eknir.
is/). Viðmót lyfjaá
vísanagáttar er í s
töðugri
þróun og ný virkn
i verður þróuð og
virkj-
uð eftir því sem e
fni standa til. Ein
nig má
minna á að almen
ningur hefur aðg
ang að
sinni eigin lyfjasö
gu og hvaða lyf v
iðkom-
andi á óútleyst í g
áttinni, á vefsvæð
inu
heilsuvera.is/
Mjög mikilvægt e
r að læknar noti
lyfjagagnagrunn
landlæknis (lyfjaá
vís-
anagáttina) sem m
est en upplýsinga
r þar
eru uppfærðar í r
auntíma. Þetta er
mikil-
vægt til að sjá hva
ða lyfjum aðrir læ
knar
eru að ávísa á sjú
klinginn, til að fo
rðast
óheppilegar lyfjab
löndur og almenn
t til
að fá yfirsýn yfir
lyfjasögu. Lækna
r geta
einnig séð hvaða
lyf skjólstæðingar
þeirra
eiga óútleyst í lyf
jagátt og geta þeir
fellt út
sínar ávísanir og
annarra lækna ef
ástæða
er til.
Mikilvægi lyfjaga
gnagrunnsins er
ótvírætt og eins o
g áður segir eru l
æknar
hvattir til að nota
hann alltaf þegar
til
meðhöndlunar sk
jólstæðinga kemu
r en
ónauðsynleg notk
un er bönnuð (þa
ð að
einhverjum sé fle
tt upp sem ekki e
r til
skoðunar/meðhön
dlunar hjá viðkom
andi
lækni) og er Emb
ætti landlæknis m
eð
eftirlitshlutverk g
agnvart því. Nú e
ru í
þróun aðferðir vi
ð það eftirlit og er
rétt að
læknar og heilbri
gðisstarfsfólk viti
af því.
Heimildir
1. reglugerd.is/reg
lugerdir/eftir-radu
ntum/velferdar-
raduneyti/nr/1266
-2017
Ertu með hugmynd

að dagskrá fyrir
Læknadaga
21.-25. janúar 2019
?
Þeir sem vilja leggj
a til efni í dagskrá L
æknadaga eru beð
nir að fylla út
umsóknarblað á inn
ra neti Læknafélag
sins og senda til
Margrétar Aðalstein
sdóttur margret@lis
.is fyrir 10. maí næs
tkomandi.
Auðólfur Gunnarsson læknir og höfundur þessa ljóðs sem birt var í aprílblaðinu
fann á því smávaxna hnökra í einu erindinu. Þess vegna birtir blaðið ljóðið á ný.
Mynd frá Ljósmyndasafni Reykjavíkur.