Jökull


Jökull - 01.01.2012, Blaðsíða 50

Jökull - 01.01.2012, Blaðsíða 50
Dugmore and Newton Landnám erosion. Some areas have truncated se- quences of Holocene soils because of episodes of ero- sion driven by geomorphic processes such as glacia- tion and fluvial action, but in areas where a high den- sity of soil sections have been dug through to the underlying substrate (such as south of lake Mývatn, close to Öræfajökull and around Eyjafjallajökull), it is apparent that this is not a complete explanation (Guð- mundsson, 1998; Dugmore, 1987; Ólafsdóttir and Guðmundsson, 2002). Within the surviving areas of soil cover, basal ages show that soil cover has become more extensive through the course of the Holocene, and indicates an increasing cumulative total of su- perficial fine sediment across the island as a whole. Tephra production through the Holocene is likely to have been a major driver of this change, especially the very large tephras (such as Hekla 3 and Hekla 4) that were deposited across the sparsely vegetated central highlands (Larsen and Thórarinsson, 1977; Óladóttir, 2011b). In the uplands, cubic kilometres of tephra would have remained potentially mobile for decades to centuries after their initial deposition. This would have provided large-scale sediment banks that could be winnowed-out to create a fine-grained flux of aeo- lian dust over the surrounding lowlands, and the raw material for soil formation. With the eruption of more tephra, more extensive soils could form. Modern ana- logues for this process can be observed with both the 2010 Eyjafjallajökull and 2011 Grímsvötn tephras. The consequence for tephrochronology is that older records are more spatially-fragmented because with increasing age the soils necessary to preserve tephra are more limited in extent and increasingly patchy. Despite impressive recent progress identifying a very large number of the Holocene pre-Settlement tephra layers from the Katla, Grímsvötn, Bárdarbunga and Kverkfjöll volcanic systems that have dispersed into the lands around the icecaps, only a small propor- tion of pre-Landnám tephra layers have been mapped in detail (Larsen et al., 2000, 2001; Óladóttir et al., 2005, 2011b). When a lack of time, resources or incli- nation mean that it is not possible to analyse the ma- jor, minor and trace element compositions of all the tephra layers encountered in a study, one response is to effectively ignore the problematic tephras and con- centrate on the well-known marker horizons such as Hekla 3 and Hekla 4; this may provide sufficient res- olution to tackle the questions being posed, and so be entirely justified. There may, however, be significant gains to be made from using the less straight-forward deposits. For example, a prominent pre-Little Ice Age ’Eystriheiði’ high stand of Sólheimajökull can be con- strained using the 871±2 AD Settlement tephra layer, which lies on top of the outermost moraine and the SILK YN tephra that is buried beneath it (Dugmore, 1989b; Dugmore et al., 2000; (Figure 3). The use of well-known marker horizons alone would date the glacier high stand to between c. 410 AD and c. 871 AD. It is however possible to achieve a better reso- lution because around Sólheimajökull, SILK YN is overlain by a basaltic tephra, both of which underlie the moraine, and Landnám lies above a narrow black tephra both of which overlie the moraine (Dugmore 1989). Although these two black tephras have only been mapped in a limited area around Sólheimajökull, their distribution across different geomorphological settings shows that they are primary tephra deposits and despite their unknown provenance (and indeed, poorly known individual ages), they can be used to narrow the likely age of the Eystriheiði stage to the 6th-7th centuries AD (Dugmore et al., 2000). The comparatively stable, non-tephra, aeolian sediment depositional regimes that existed before Settlement mean that aggradation rates can be used to successfully interpolate dates, an approach that has been tested with independent radiocarbon dat- ing (Dugmore 1987, 1989b; Óladóttir et al., 2005, 2011b). In the case of the Eystriheiði stage, non- tephra sediment accumulation rates alone could have been used to estimate the moraine ages. However, be- cause of the variable contact between the moraine and the underlying sediments onto which it was emplaced and the uneven surface of the boulder moraine that was later covered by soil, the uncertainties of such age estimates would have been considerable. The un- provenanced tephras lying stratigraphically close to the moraine do, however, give a very good guide to where effective applications of accumulation rate age estimates can be made. 48 JÖKULL No. 62, 2012
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.