Jökull


Jökull - 01.01.2012, Blaðsíða 6

Jökull - 01.01.2012, Blaðsíða 6
S. Steinþórsson The Icelandic glaciers, having reached their great- est extent for 10.000 years in the late 19th century, were by this time shrinking ever more rapidly. The International Commission of Glaciers had urged the monitoring of advance and retreat of glaciers, but the aim of the expedition went a step further: to elucidate the glaciological and climatic causes of the observed phenomena. It was also hoped that the research might cast light upon the cause of ice ages and the behavior of the Pleistocene glaciers. The best way, and in fact the only reliable one for assessing the mass balance of a glacier, is to dig or drill down through the annual snow layer to mea- sure its thickness. The summer of 1936 was singu- larly well suited for this purpose since the ash from the Grímsvötn eruption in 1934 formed a clear time marker. From the beginning of May to mid-June the party of six dug twelve deep trenches, up to 7 meters, through the winter layer from 1935–1936, and then drilled with a corer down to the 1934-ash layer. Var- ious measurements and observations were made on the snow in the trench-walls in addition to its thick- ness, including temperature and density. Furthermore, daily weather observations were conducted, innumer- able shallower trenches dug and bamboo poles driven into the snow to monitor the day-to-day ablation. In mid-June Ahlmann and Jón Eyþórsson left together with two assistants, leaving Sigurður and fellow stu- dent Mannerfelt alone to tend the trenches and poles for two additional months. Sigurður Þórarinsson continued the work on Vatnajökull the following two summers, 1937 and 1938. Together, he and Ahlmann published a series of nine articles in Geografiska Annaler from 1937 to 1940 based on the Vatnajökull work. These in- cluded Sigurður’s fil.-kand. thesis about the glacier Hoffellsjökull (1937) and his fil.-lic. thesis about glacier-dammed lakes in Iceland (1938). In 1943 the Vatnajökull series appeared as a 306-page book en- titled Vatnajökull. Scientific Results of the Swedish- Icelandic Investigations 1936-37-38. In addition, Sig- urður published a much-quoted overview article in 1940 estimating the volumes and rates of shrinking of the World’s glaciers and how that affects the volume of the sea. After this intensive work on Vatnajökull, almost a decade passed before Sigurður put foot on the glacier again, in August 1946, that time as member of the first motor-sledge expedition on Vatnajökull. One purpose was to map the watershed area of Grímsvötn and mea- sure its snow-accumulation, and the previous winter Sigurður had worked through available records about earlier eruptions in Vatnajökull and associated jökul- hlaups. That work was later (1974) to bring fruit in a book on Grímsvötn and the associated jökulhlaups. In 1952 Sigurður read a paper on Grímsvötn to the British Glaciological Society in Cambridge, in which he introduced a new model for the manifest relation- ship between Grímsvötn eruptions and jökulhlaups. At that time N. Nielsen’s theory was generally ac- cepted: that melting by the eruption caused the flood, but Sigurður showed it to be the other way round: pressure release in the caldera due to the flood triggers the eruption. The idea, initially based on his work on floods from ice-dammed lakes, was supported by nu- merical observations and is now generally held true for eruptions within the Grímsvötn caldera that ac- company jökulhlaups. All in all, Sigurður was author of some 50 articles on glaciology in addition to the book on Grímsvötn (1974) and a great number of reports. He was pres- ident of the Iceland Glaciological Society from 1969 till his death, leader of most of its annual expeditions to Vatnajökull from 1953 onwards, and a frequent co- editor and contributor to its journal Jökull. Þjórsárdalur 1939 In the summer of 1939 Sigurður joined a group of Nordic archaeologists excavating ruined medieval farmsteads in the valley Þjórsárdalur. The ruins were buried beneath a layer of white volcanic ash and Sig- urður’s purpose was to date the ash and by inference the end of habitation in the valley. The farm Stöng was excavated by Aage Roussell and Kristján Eld- járn, and the farm and cemetery of Skeljastaðir by Matthías Þórðarson, director of the Iceland National Museum. Sixty-six skeletons were unearthed from the cemetery and studied anthropologically by Jón Steffensen, professor of medicine. 4 JÖKULL No. 62, 2012
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.