Jökull


Jökull - 01.01.2012, Síða 6

Jökull - 01.01.2012, Síða 6
S. Steinþórsson The Icelandic glaciers, having reached their great- est extent for 10.000 years in the late 19th century, were by this time shrinking ever more rapidly. The International Commission of Glaciers had urged the monitoring of advance and retreat of glaciers, but the aim of the expedition went a step further: to elucidate the glaciological and climatic causes of the observed phenomena. It was also hoped that the research might cast light upon the cause of ice ages and the behavior of the Pleistocene glaciers. The best way, and in fact the only reliable one for assessing the mass balance of a glacier, is to dig or drill down through the annual snow layer to mea- sure its thickness. The summer of 1936 was singu- larly well suited for this purpose since the ash from the Grímsvötn eruption in 1934 formed a clear time marker. From the beginning of May to mid-June the party of six dug twelve deep trenches, up to 7 meters, through the winter layer from 1935–1936, and then drilled with a corer down to the 1934-ash layer. Var- ious measurements and observations were made on the snow in the trench-walls in addition to its thick- ness, including temperature and density. Furthermore, daily weather observations were conducted, innumer- able shallower trenches dug and bamboo poles driven into the snow to monitor the day-to-day ablation. In mid-June Ahlmann and Jón Eyþórsson left together with two assistants, leaving Sigurður and fellow stu- dent Mannerfelt alone to tend the trenches and poles for two additional months. Sigurður Þórarinsson continued the work on Vatnajökull the following two summers, 1937 and 1938. Together, he and Ahlmann published a series of nine articles in Geografiska Annaler from 1937 to 1940 based on the Vatnajökull work. These in- cluded Sigurður’s fil.-kand. thesis about the glacier Hoffellsjökull (1937) and his fil.-lic. thesis about glacier-dammed lakes in Iceland (1938). In 1943 the Vatnajökull series appeared as a 306-page book en- titled Vatnajökull. Scientific Results of the Swedish- Icelandic Investigations 1936-37-38. In addition, Sig- urður published a much-quoted overview article in 1940 estimating the volumes and rates of shrinking of the World’s glaciers and how that affects the volume of the sea. After this intensive work on Vatnajökull, almost a decade passed before Sigurður put foot on the glacier again, in August 1946, that time as member of the first motor-sledge expedition on Vatnajökull. One purpose was to map the watershed area of Grímsvötn and mea- sure its snow-accumulation, and the previous winter Sigurður had worked through available records about earlier eruptions in Vatnajökull and associated jökul- hlaups. That work was later (1974) to bring fruit in a book on Grímsvötn and the associated jökulhlaups. In 1952 Sigurður read a paper on Grímsvötn to the British Glaciological Society in Cambridge, in which he introduced a new model for the manifest relation- ship between Grímsvötn eruptions and jökulhlaups. At that time N. Nielsen’s theory was generally ac- cepted: that melting by the eruption caused the flood, but Sigurður showed it to be the other way round: pressure release in the caldera due to the flood triggers the eruption. The idea, initially based on his work on floods from ice-dammed lakes, was supported by nu- merical observations and is now generally held true for eruptions within the Grímsvötn caldera that ac- company jökulhlaups. All in all, Sigurður was author of some 50 articles on glaciology in addition to the book on Grímsvötn (1974) and a great number of reports. He was pres- ident of the Iceland Glaciological Society from 1969 till his death, leader of most of its annual expeditions to Vatnajökull from 1953 onwards, and a frequent co- editor and contributor to its journal Jökull. Þjórsárdalur 1939 In the summer of 1939 Sigurður joined a group of Nordic archaeologists excavating ruined medieval farmsteads in the valley Þjórsárdalur. The ruins were buried beneath a layer of white volcanic ash and Sig- urður’s purpose was to date the ash and by inference the end of habitation in the valley. The farm Stöng was excavated by Aage Roussell and Kristján Eld- járn, and the farm and cemetery of Skeljastaðir by Matthías Þórðarson, director of the Iceland National Museum. Sixty-six skeletons were unearthed from the cemetery and studied anthropologically by Jón Steffensen, professor of medicine. 4 JÖKULL No. 62, 2012
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199
Síða 200

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.