Breiðfirðingur - 01.04.1998, Side 102

100
BREIÐFIRÐINGUR
Eyjahrepps). Til foma var hún metin á 6 hundraða og rýrasta
býlið í hreppnum enda stök nema hvað smáhólminn Haus eða
Stagleyjarhaus (nefndur Valssker af sjó) verður frálaus á flóði.
Fjöldi eyja og hólma liggja hins vegar undir hin eyjabýlin sem
flest voru metin á 40 hundraða, Skáleyjar, Hvallátur, Svefn-
eyjar, Bjarneyjar, Hergilsey, nema Sviðnur töldust 20 og Flat-
ey 80 hundraða (Johnsen 1847).
Stagleyjar er getið af og til í heimildum allt frá 1229.
Bergsveinn Skúlason (1964, 1977) og Eysteinn G. Gíslason
(1989) hafa rakið sögu hennar í grófum dráttum og nefna til
ýmsar ritaðar söguheimildir. Heimildabrot eru einnig að finna
í jarðabók Ama Magnússonar og Páls Vídalíns (1710) og
sóknalýsingu Ólafs Sívertsen (1840). Söguívaf er því tak-
markað hér. Þótt eflaust mætti gera sögu Stagleyjar ítarlegri
skil, þá eru heimildir um þessa afskekktu eyju þar sem fáir
hafa stigið á land samt yfirleitt stuttorðar.
Ummerki um byggð em enn greinileg á vesturhluta eyjarinnar.
Bæjartættur sjást vel svo og garður sem lá þvert yfir eyna og skipti
henni í tvennt, væntanlega til búfjáraðhalds. Stagley var í byggð
fram til 1802 og vom síðustu ábúendur Ólafur Höskuldsson og
Helga Eyjólfsdóttir. Síðan hafa hlunnindin verið nýtt frá nágranna-
jörðunum, frá Bjameyjum á tímabilinu 1802 til 1833 og Svefn-
eyjum 1833 til 1888 (Þorsteinn Jónsson 1996). Reykhólakirkja átti
Stagley jafnvel allt frá 1570 og fram eftir 20. öld, eða þar til Reyk-
hólar urðu ríkisjörð árið 1939 (sbr. Friðrik Jónsson 1839, Afsal
Reykhóla 1939, Bergsveinn Skúlason 1964: 201). Frá 1888 til
1901 var eyjan nytjuð frá Reykhólum, en svo aftur af Bjameying-
um frá 1901 til 1947 (Þorsteinn Jónsson 1996). Árið 1947 fékk
Jens Nikulásson úr Sviðnum eyna til nytja ásamt hluta Bjameyja
(NJ). Skömmu áður eða árið 1943 hafði Flateyjarhreppur keypt
Stagley eftir að Alþingi samþykkti sölu hennar (Alþingstíðindi
1943, 1948, Afsal Stagleyjar 1943). Sonur Jens, Nikulás, hafði
síðan nytjar í Stagley 1962 til 1979 (Þorsteinn Jónsson 1996)
nema Yngvi Kristjánsson hafði hana að láni 1968 og 1969 (NJ).
Hafsteinn Guðmundsson í Flatey hafði svo eyna til nytja frá árinu
1979 þar til hún var seld núverandi eigendum.