Breiðfirðingur - 01.04.1998, Blaðsíða 116

114
BREIÐFIRÐINGUR
Lundi Fratercula arctica. Eins og kría hefur lundi orpið í
Stagley frá gamalli tíð. í jarðatali Johnsens frá 1847 er þess
getið að 12 pund af fiðri hafi fengist árið 1805. Telja má víst
að þarna sé átt við lundafiður miðað við þær tegundir sem
urpu í eynni á þessum tíma. Þó kom fyrir á fyrri öldum að
íslendingar blönduðu saman fiðri af ýmsum tegundum, þar á
meðal af skörfum (Jón J. Aðils 1919: 508). Ef við göngum út
frá því sem vísu að þetta hafi verið lundi er hægt að áætla hve
12 pund fiðurs koma af mörgum fuglum. Lúðvík Kristjánsson
(1986: 221) kveður 40 lunda gefa af sér eitt kíló af fiðri og því
hefur veiðin verið um 240 fuglar sem er óverulegt miðað við
bestu lundaeyjar Breiðafjarðar.
Kofnatekja var hin hefðbundna nýting á lunda í Breiða-
fjarðareyjum fyrr á tímum (Lúðvík Kristjánsson 1986, Ævar
Petersen 1989). Ólafur Sívertsen (1840) nefnir að kofnatekja
hafi ekki verið til mikillar gagnsemi meðan Stagley var byggð.
Bergsveinn Skúlason (1977) tekur fram að lundi hafi varla
orpið sem einhverju nemur meðan Stagley var byggð þar eð
lundi verpi sjaldan í byggðum eyjum á Breiðafirði. Ólafur held-
ur áfram og telur lundavarp hafa tvöfaldast frá því eyjan fór í
eyði 1802 og fram til 1840. Þá hafi eyjan gefið af sér í meðalári
200 lundakofur sem er raunar svipað og 1805 skv. fiðurhlunn-
indum. Ekki er öraggt hve stórt varp stendur bakvið 200 teknar
kofur, en gera má ráð fyrir að varpið hafi verið einhvers staðar á
bilinu 300-400 pör. Veiðitölur styðja ekki þá fullyrðingu Ólafs
að varpið hafi tvöfaldast. Hún getur engu að síður átt við rök að
styðjast því ekki er víst að eins ötullega hafi verið gengið fram
við kofnatekju eftir að eyjan lagðist í eyði og meðan Stagley-
ingar þurftu að berjast fyrir lífsbjörginni.
Vaipið virðist hafa stækkað mikið frá því á 19. öld, því NJ
taldi Stagleyjarvarpið hafi verið eitt hið þéttasta í Breiðafjarð-
areyjum. Eftir 1940 kom mikill afturkippur í varpið svo á fá-
um árum hrundi það þannig að 1947 voru þar einungis dreifð-
ar lundaholur. Varpið var samt á takmörkuðum svæðum um-
hverfis eyjuna og við bæjarhólinn, en var mest í grjóturðum
vestan og norðan í Stagley. Fjölgaði í lundabyggðinni smám