Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.2018, Qupperneq 22

22 MATUR 30 nóvember 2018
Faxafen 12
108 Reykjavík
Sími 534 2727
alparnir.is
MIKIÐ ÚRVAL AF
VETRARFATNAÐI
HREYFING • KRAFTUR • ÁNÆGJA
Faxafen 12
108 Reykjavík
Sími 534 2727
alparnir.is
SKÍÐASENDING KOMIN
Cloud
dömu skíði
Atomic
Redster X7
Skíðabuxur
verð frá
9.995 kr.-
Leita þarf að dauðum hænum
í búrum daglega, en ég veit að
margir gera það ekki, hvorki í búr-
né gólfframleiðslu. Þær hænur
rotna því bara með þeim sem eru
á lífi. Velferð hænsna er langt und-
ir því sem telst mannlegt. Í sumum
búrum er ekki einu sinni mokað
út skít heldur látið anga af amm-
oníakfýlu svo dögum skiptir, eða
mánuðum,“ bætir hún við. Hún
segir erfitt að lýsa þeirri þjáningu
sem hænurnar upplifa á sinni
stuttu ævi.
„Hænan þjáist frá fæðingu
til dauða. Hún fæðist í búri og
drepst þar ef hún er ekki gösuð
eða snúin úr hálslið. Þegar egg
klekjast er unginn geymdur á smá
svæði þar til hann er kyngreind-
ur. Karlkynið er drepið og kven-
kynið sett í búr þar til hænurnar
eru þriggja mánaða. Þá fara þær
á eggjabýli til að framleiða. Hæn-
an fær að lifa í átján mánuði, ef
hún nær því. Ef hún deyr ekki úr
eigin ammoníaklykt, öndunarfæri
hennar skemmast út af fínu dún-
ryki eða af því að hún er plokkuð
til dauða af þeim sem hún býr með
í búrinu. Hænur gera það ef þeim
leiðist. Svo borða þær hana jafnvel
ef enginn sér að hún er slösuð eða
dauð.“
Hræjunum hent í ruslið
Rakel lýsir einnig ferli sem kallað
er fiðurfelling þar sem hænan er
svelt og vatn tekið af henni. Þetta
er gert til að hænan safni kalkforða
sem gerir eggjaskurnina harðari
að sögn Rakelar.
„Hafið þið aldrei keypt egg og
skurnin er léleg? Þá er hænan
hálfnuð með líftíma sinn og þá
fer þetta ferli í gang. Hænan er
látin svelta í fimm til sjö daga með
ljósin slökkt. Margir fuglar deyja í
þessu ferli,“ segir Rakel. Hún segir
hænsnaslátrun heldur ekkert efni í
fallega ævintýrasögu.
„Þegar slátra á hænunum er
ekkert sem heitir mannúðlegt
við það ferli. Þær eru gasaðar hjá
stærri búum en á þeim minni eru
þær jafnvel handsnúnar úr hálslið
hver á fætur annarri. Þeim er síðan
hent í ruslið og það urðað. Skítur
hænsna er borinn á túnin. Sumir
bændur henda hræjunum ekki í
rusl heldur í skítinn og láta hræin
síðan eyðast upp þar. Svo er þessu
dreift á túnin sem fínasti áburður
væri.“
Við höfum alltaf val
Rakel er menntaður leikskóla-
kennari en er nú í jóganámi til að
bæta sín eigin lífsgæði. Ári áður
en hún hætti sem eggjabóndi, árið
2016, gerðist hún grænkeri fyrir
tilstuðlan dóttur sinnar, sem er 23
ára. Rakel hefur verið grænkeri all-
ar götur síðan og segir pott brotinn
víða í matvælaiðnaði.
„Fólk hræðist að tala um þetta
málefni og engu líkara en þetta sé
tabú. Ég var svoleiðis sjálf. Margir
bændur hugsa vel um dýrin sín
og aðrir ekki. Neysla hefur breyst
mikið. Fólk er farið að opna augun
fyrir velferð dýra og er farið að velja
annað sem mér finnst að sjálf-
sögðu frábært. Við höfum alltaf val
að borða eitthvað annað og vera
óhrædd við að prófa eitthvað nýtt.
Þótt Íslendingar séu aldir upp á
kjöti, fisk og eggjum þýðir það
ekki að við þurfum að borða það í
dag. Í mínum draumaheimi tíðk-
aðist hvorki át á dýrum né afurð-
um þeirra,“ segir Rakel og brýnir
fyrir fólki að hugsa sig tvisvar um
áður en það leggur sér eitthvað til
munns og skoða umbúðir mat-
væla gaumgæfilega.
En hvað situr mest í þér eftir
þennan tíma sem eggjabóndi?
„Ég sé eftir að hafa ekki talað
um þetta fyrr og reynt að tala
um þetta við aðra. Ég hvatti til
eggjaneyslu fyrst um sinn, til að
auka söluna auðvitað. En einn lít-
ill bóndi með þrjú þúsund hænur
segir ekkert. Risarnir eiga markað-
inn og þeir gera allt sem þeir vilja
og komast upp með allt sem þeir
geta. Mér fannst ég samt gera mitt
allra besta miðað við ömurlegar
aðstæður í þessum bransa. Í raun
felst mín eftirsjá í því að hafa verið
þarna og lifað í þessum heimi. Ég
get þó ekki breytt því sem liðið er
og er þakklát fyrir að mitt tímabil
þarna sé búið.“ n
„Margir fuglar deyja
í ferlinu, kremjast,
brjóta vængi eða lappir. Þá
þarf að snúa þá úr hálsliðn-
um og henda þeim í ruslið.
Hér sjást hænurnar sem Rakel hélt á sínum tíma.Rakel var eggjabóndi í sjö ár.