Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.2018, Síða 27

FÓLK - VIÐTAL 2730 nóvember 2018 „Mikið vald
sem felst í
ákæruvaldinu og
með það þarf að
fara varlega
byrðina og þarf að sanna allt það
sem er hinum kærða í óhag.“
Sérstaða kynferðisbrota felist
þó í hvers konar sönnunargögn-
um ákæruvaldið hafi úr að moða.
Í nauðgunarmálum skiptir fram-
burður brotaþola og geranda oft
mestu og stundum er engum öðr-
um gögnum fyrir að fara. „Við erum
oftast með tvo framburði, geranda
og þolanda.“ Því skiptir framburð-
ur einstaklinga mun meira máli í
brotaflokknum heldur en til dæm-
is í efnahagsbrotamálum þar sem
oftast er fyrir að fara sýnilegum
og áþreifanlegum sönnunargögn-
um og framburður getur því skipt
þar mun minna máli en ella þegar
mikið af sönnunargögnum liggur
fyrir.
Þegar ákæruvaldið er að meta
hvort ákæra verði gefin út í eins-
töku máli þarf að fara vel yfir
framburð málsaðila. „Við erum
þá að kanna hvort innbyrðissam-
ræmi sé í frásögn aðila.“ Þó er
þess ekki krafist að aðilar greini
frá atvikum nákvæmlega eins
milli skýrslutakna og til þess tek-
ur ákæruvaldið fullt tillit og hef-
ur hlotið þjálfun í að meta eðli-
legt misræmi. Mikið af tíma
saksóknara fer í að horfa á mynd-
bandsupptökur af skýrslutökum til
að gera trúverðugleikamat á fram-
burði. Eðlilegt misræmi getur til
dæmist falist í því að brotaþoli eða
meintur gerandi séu í miklu upp-
námi við upphaflega skýrslutöku,
vegna þá brots eða handtöku,
einnig getur tími liðið milli þess
sem skýrslur eru teknar af sama
aðila. Staðan verður erfiðari þegar
framburður beggja aðila er metinn
trúverðugur og ekki eru til frekari
sönnunargögn. „Við þurfum að
fara eftir sönnunargögnunum og
ef ég hef ekkert í höndunum nema
tvo trúverðuga framburði og engin
önnur gögn, þá hef ég í rauninni
ekki neitt og ber lagaleg skylda til
að fella málið niður.“ Þetta stafar
af því að saksóknarar eiga ekki að
fara með mál fyrir dóm nema þeir
telji það líklegt til sakfellis. „Ef við
teljum að þarna sé eitthvað sem
getur stutt við framburð, þá ákær-
um við.“
Hversu líklegt til sakfellis?
En þá vaknar spurningin um
hversu viss saksóknari þurfi að
vera í sinni sök til að fara með
mál fyrir dóm. Hundrað prósent?
Öll mál yfir fimmtíu prósentum?
„Þetta er mjög áleitin spurning fyr-
ir saksóknara að spyrja sig. Flestir
sem vinna á þessu sviði eru sam-
mála um að mörkin liggi markvert
lægra í kynferðisbrotamálum en í
öðrum brotaflokkum og við látum
frekar reyna á þau heldur en önn-
ur brot.“
Varðandi tölfræði yfir sakfell-
ingar í kynferðisbrotamálum, seg-
ir Kolbrún að þær tölur séu í beinu
samhengi við það sem að framan
segir, saksóknarar reyna frekar að
sækja kynferðisbrotamál þó svo
þeir meti líkur til sakfellingar lægri
en í öðrum málum, en hlutfall sak-
fellinga í kynferðisbrotamálum er
svona í kringum 70%, sem er tölu-
vert lægra en í öðrum brotaflokk-
um. „Ef sakfellingahlutfallið í kyn-
ferðisbrotum yrði 90% þá þætti
mér við saksóknarar ekki vera að
sinna hlutverki okkar. Það er eðli-
legt að þetta hlutfall sé lægra út
af þeirri sérstöðu sem brotaflokk-
urinn hefur.“
Kolbrún segir að margt hafi
breyst til batnaðar á síðustu miss-
erum. Rannsóknarvinnan
n Mikilvægt að tala kerfið ekki niður n Sannleikurinn er markmiðið n Verður aldrei 100% ákært og 100% sakfellt í nauðgunarmálum„Mér finnst öll
umræða um kyn-
ferðisbrot vera góð,
svo lengi sem hún er
málefnaleg, fagleg og
byggð á staðreyndum.