Tímarit Máls og menningar - 01.02.2018, Síða 130

U m s a g n i r u m b æ k u r
130 TMM 2018 · 1
Silja Aðalsteinsdóttir
Frá Vestmanna-
eyjum til
Vestur heims
Þorvaldur Kristinsson: Helgi. Minningar
Helga Tómassonar ballettdansara.
Bjartur 2017. 282 bls.
Við Helgi Tómasson dansari, danshöf-
undur og dansleikhússtjóri, erum nán-
ast jafnaldra og ég hef vitað af honum
frá því að ég var unglingur. Ung kona og
eldri fylgdist ég af áhuga með fréttum af
honum og sigrum hans á danssviðum
heimsins án þess þó að ganga svo langt
að fara út í heim til að sjá hann á sviði.
Þegar hann var væntanlegur með ball-
ettflokkinn sinn hingað á Listahátíð
árið 2000 hafði dagblaðið San Francisco
Chronicle samband við mig sem menn-
ingarblaðamann á DV og bað mig að
taka viðtal við hann. Það fannst mér
mikill heiður. Blaðið setti aðeins eitt
skilyrði: Myndina með viðtalinu yrði að
taka fyrir utan Höfða. Það hús þekktu
Bandaríkjamenn eftir fund Reagans og
Gorbatsjovs og það vildi blaðið hafa
með á myndinni! Við Helgi tókum fullt
tillit til þessarar óskar, og viðtöl mín við
hann birtust bæði í San Francisco Chro-
nicle og DV en Höfði sést mun betur á
myndinni í ameríska blaðinu en því
íslenska.
Nú hefur Þorvaldur Kristinsson
skrifað myndarlega bók um Helga Tóm-
asson, fallega myndskreytta, og ég þekki
aftur viðmælanda minn í hæverskri og
stilltri fyrstu persónu frásögninni. Því
Helgi miklast ekki af velgengni sinni þó
að hann líti hana raunsæjum augum.
Hann veit hvað hann getur og hvað
hann gat, hann kann að lýsa því svo
nákvæmlega að lesandi, jafnvel sá sem
er ófróður um danslistina, skilji um
hvað hann er að tala, þess vegna þarf
hann ekki að hreykja sér eða grípa til
stórra lýsingarorða. Frásögnin rennur
ljúflega áfram, lengst af í réttri tímaröð.
Þó tekur Helgi einstaka sinnum atriði út
úr tímaröð og gefur þeim sérstakt rúm;
þetta eru þættir sem á einhvern hátt eru
sérstakir í lífi hans og fara illa með
tímalínunni eins og meiðslin sem hann
varð fyrir á sviði árið 1976.
Venjulegur Íslendingur sem hefur
fylgst með Helga Tómassyni úr fjarlægð
undanfarin sextíu ár getur vel litið á
hann sem ævintýraprins – óskabarn
gæfunnar. Saga hans ber ekki á móti því
en þó reynist hún mun dramatískari á
köflum en mann hefði grunað. Hann
fæddist 8. október 1942, í Reykjavík en
ekki í Vestmannaeyjum þar sem þau
hjónin Dagmar Helgadóttir og Tómas
Snorrason bakari bjuggu. Og Dagmar
fór ekki heim með soninn fyrr en næsta
vor. Fyrstu minningarnar sem Helgi
segir frá eru einhverjar glannalegustu
andstæður sem ég man eftir að hafa
lesið í bók um landa minn. Annars
vegar er minningin dásamlega um það
þegar hann var sóttur í hléi á sýningu
danskra listdansara í Eyjum af því að
móðursystir hans taldi að Helgi litli
hefði gaman af að sjá ballett, atburður
sem átti eftir að hafa varanleg áhrif á
drenginn. Þá var Helgi á fimmta ári.
Sama ár, kannski nokkrum vikum
seinna, kemur Tómas drukkinn að rúmi
drengsins þar sem hann lá háttaður,
kastar kodda yfir andlit hans og þrýstir
að. Móðirin slæst við mann sinn, tekst
að ýta honum frá rúminu, hrifsar
drenginn upp úr rúminu og segir
honum að fara strax yfir í næsta hús:
„Og ég hleyp út í myrkrið þennan stutta
spöl yfir túnið, berfættur og á náttföt-