Tímarit Máls og menningar - 01.02.2018, Síða 131

U m s a g n i r u m b æ k u r
TMM 2018 · 1 131
unum.“ (11) Svo undursamlega vel er
Helgi gerður að þessi seinni atburður
virðist ekki hafa fylgt honum nærri því
eins fast eftir og sá fyrri. Hann nefnir
líka stríðnina sem hann var óspart beitt-
ur sem „ballettstrákur“ á skólaárunum í
Reykjavík en dvelur ekki við hana.
Hann hefur engan tíma fyrir smámenni.
Helgi komst seinna að því að hann
væri rangfeðraður og það hefði verið
svona hastarlegt afbrýðisemikast sem
olli ofbeldisverkinu. Dagmar skildi
nokkru seinna við Tómas og þau mæðg-
in fluttust til Reykjavíkur þar sem Helgi
ólst upp umvafinn ástríkri móðurfjöl-
skyldu sem allt vildi fyrir hann gera.
Hann var líka sannkallaður prins eins
og sjá má á myndum, dökkeygur og
dökkhærður eins og móðir hans og
óvenju fríður strax sem barn. Maður
skynjar að fríðleiki hefur ásamt kurteisu
og tilgerðarlausu fasi hans ævinlega
greitt honum götu, allt frá því þegar
Erik Bidsted, skólastjóri Listdansskóla
Þjóðleikhússins, og Lisa Kæregaard ball-
ettdansari, kona hans, tóku hann upp á
arma sína og höfðu hann hjá sér tvö
sumur í Kaupmannahöfn. Þegar hann
var fimmtán ára bauð Erik Bidsted
honum fyrsta starfið við Pantomime-
leikhúsið vinsæla í Tívolí sem Erik sá
um. Þar dansaði Helgi í fjögur sumur og
það er merkilegt að sjá hvernig sú
reynsla kom honum að gagni mörgum
árum og jafnvel áratugum seinna við að
semja söguballetta – en líka hvernig
hann tengir dansinn á hallandi sviðinu í
Tívolí við bakmeiðsli á fullorðinsárum.
Æðsta þrá Helga á þessum árum var að
komast að í ballettskóla Konunglega
danska ballettflokksins en þangað
komst hann ekki vegna þess að hann var
ekki Dani. Þjóðernishrokinn var alls-
ráðandi í Evrópu á þessum árum. En í
Bandaríkjunum var annar uppi, enda
sannkölluð þjóðasúpa þar í landi.
Það er með ólíkindum hvernig tilvilj-
anirnar breyta lífi Helga hvað eftir
annað – ef það voru þá tilviljanir. Frum-
sýningu á söngleiknum My Fair Lady,
þar sem Helgi átti að dansa, er frestað í
Kaupmannahöfn haustið 1959 og Dag-
mar býður syni sínum í heimsókn til
Íslands í þessu óvænta fríi. Þangað
kemur á sama tíma Jerome Robbins með
ballettflokkinn Ballets: U.S.A. og fyrir
tilstilli Lisu Kæregaard hittust þeir
Helgi og Robbins fékk að sjá hann
dansa. Árangurinn af þeim fundi var
námsstyrkur til Bandaríkjanna. Þangað
hélt Helgi haustið 1960, nýorðinn átján
ára, og þar með voru örlög hans ráðin.
Síðan er sterkur þráður milli þeirra
Jerome Robbins alla tíð og Helgi þakkar
ekki síst honum, velvilja hans og
umhyggjusemi, frama sinn í Banda-
ríkjunum, að stjórnarstarfinu í San
Francisco meðtöldu.
Helgi nemur við School of American
Ballet veturinn 1960–1961, lítt mæltur á
ensku, einmana og skítblankur í New
York. Reyndar rennur manni til rifja
hvernig farið var (er?) með dansara í
launamálum. Algengt var að þeir fengju
bara laun hluta úr ári, þann hluta sem
sýningar stóðu yfir, en engin laun yfir
æfingatímann. Það hefur þurft metnað
og úthald til að þola slíkt árum saman.
Þegar hann ræður sig í dansflokk
Roberts Joffrey í desember 1961 þarf
hann að fá lán hjá ballettmeistaranum
til að geta tórt æfingatímann! „Löngu
seinna, þegar ég stóð sjálfur í stöðu
stjórnanda, skildi ég hann betur. Það er
stundum óbærilega erfitt að starfrækja
lítinn ballettflokk og ætla að ná endum
saman. En þá stundina sveið mér
óbilgirni hans, þetta voru hörð kjör.“
(63) Hvað eftir annað kemur fram að
Helgi velur vel bardagana sína. Hann
sættir sig við það sem óhjákvæmilegt er
að þola en sýnir stolt – eða þrjósku –